آستانه کاظمین
آستانۀ کاظمین (ع)
(یا: آستانۀ کاظمیه یا آستانۀ جوادین) مدفن امام موسی کاظم (ع) امام هفتم و امام جواد (ع) امام نهم شیعیان، واقع در شهر کاظمین در عراق. امام موسی کاظم (ع) بعد از شهادت در زندان هارون‌الرشید، در محلی که قبلاً در مقابر قریش خریداری کرده بود، به‌خاک سپرده شد. سپس امام جواد (ع) نیز در مقبرۀ اختصاصی جدّ خود که جدا از مقابر عباسیین بود، در کنار وی دفن شد. تا مدتی شیعیان با رعایت تقیه و در فضای خفقان به زیارت امامان خود می‌رفتند تا این‌که با فتح بغداد به‌دست آل بویه، شیعیان از جو اختناق بیرون آمدند و از اطراف و اکناف برای زیارت و اقامت به آستانۀ کاظمین روی آوردند. معزّالدولۀ دیلمی دستور تخریب ساختمان آستانه را داد و بنایی باشکوه به جای آن احداث کرد و دو ضریح و دو گنبد بزرگ بر فراز آن دو مرقد ساخت و داخل آستانه را با قندیل‌های طلا و نقره و دیگر تزیینات بیاراست. وی در ۳۵۲ق دستور عزاداری سیدالشهدا (ع) را در ماه محرم صادر کرد. در دهۀ محرم بازارها همه تعطیل می‌شدند و موکب عزا از بغداد به‌سوی کاظمین حرکت می‌کرد. عضدالدوله نیز تعمیرات وسیع و تزیینات فراوان در آستانه انجام داد و در اطراف کاظمین حصاری برآورد و بیمارستانی بزرگ در غرب بغداد بین کاظمین و کرخ تأسیس کرد. از آن زمان به بعد، طی سالیان متمادی ساختمان آستانه توسط امرای شیعه و گاه سنّی مرمّت و تزیین و بر وسعت آن افزوده شد. هرچند حوادثی چون آتش‌سوزی و سیل ناشی از طغیان رود دجله بارها صدمات و خسارات فراوان وارد کرد، ولی هر بار با همت مردم و پادشاهان وقت خرابی‌ها ترمیم و خسارت‌ها جبران شد. در ۱۰۴۵ق چهار گلدستۀ کوچک در اطراف حرم توسط شاه‌صفی صفوی بنا شد که تاکنون باقی است. در ۱۲۱۱ق دو گنبد آستانه طلاپوشی، سه گلدسته به گلدستۀ موجود اضافه، ایوان آستانه تذهیب و ضریحی نقره‌ای توسط ناصرالدین‌شاه قاجار به آستانه اهدا شد. در ۱۳۶۵ق، طاق و دیوارها و رواق‌های حرم به‌دست هنرمندان ایرانی آینه‌کاری شد. امروزه عمارت آستانۀ کاظمین از باشکوه‌ترین عتبات مقدسۀ عراق و مساحت کل آن بالغ بر ۱۴,۵۱۴ متر مربع است. در شمال آستانه مسجد عظیمی واقع است که از آثار دورۀ صفویه بوده و به نام مسجد صفوی مشهور است. در ضلع جنوب شرقی نیز کتابخانه‌ای به همّت سید محمدعلی هبةالدین شهرستانی تأسیس شد که به مکتبة‌الجوادین شهرت دارد. نیز← امام موسی کاظم (ع)