لکوموتیو
لُکوموتیو (locomotive)
موتوری برای کشیدن قطارهای راه‌آهن. مهندس ریچارد ترویتیک[۱]، اهل کورنوال[۲] انگلستان، در ۱۸۱۴ نخستین موتور بخاری را ساخت که روی ریل حرکت می‌کرد. طرح لکوموتیو چندان تغییر نکرد تا جورج استیونسون[۳]، مهندس انگلیسی، لکوموتیو راکت[۴] را در ۱۸۲۹ ساخت. این نوع موتور محفظۀ جوشِ چندلوله و سوپاپ تخلیۀ فشار داشت که پس از آن در همۀ لکوموتیوهای بخار[۵] متداول شد. امروزه اغلب لکوموتیوها دیزلی یا برقی‌اند. لکوموتیوهای دیزل[۶] موتور دیزل قوی دارند و لکوموتیوهای برقی[۷] نیروی خود را از کابل هوایی یا ریل سومی در کنار خط ریل آهن معمولی تأمین می‌کنند. در لکوموتیو بخار، سوخت، که معمولاً زغال و گاهی هیزم است، در کوره‌ای می‌سوزد. گازهای داغ و شعله‌های حاصل از لوله‌هایی در درون دیگ پر از آب عظیمی، عبور می‌کنند تا آب را گرم و به بخار تبدیل کنند. سپس، بخار حاصل به سیلندرها فرستاده و باعث حرکت پیستون‌ها به جلو و عقب می‌شود. حرکت پیستون‌ها ازطریق میل‌لنگ‌ها و میله‌های رابط به چرخ‌ها انتقال می‌یابد. لکوموتیوهای دیزلی، موتور دیزلی پرقدرتی دارند که سوخت آن گازوئیل است. موتور ممکن است محرک ژنراتوری باشد که برق لازم برای موتورهای برقی چرخانندۀ چرخ‌ها را تأمین می‌کند یا ممکن است موتور چرخ‌ها به‌صورت مکانیکی یا با اتصالات هیدرولیکی به حرکت درآیند. چند نوع لکوموتیو توربین گازی[۸] نیز متداول‌اند که در آن‌ها، توربینی که با گازهای داغ به گردش درمی‌آید، نیروی محرکۀ چرخ‌ها را تأمین می‌کند.