میسنی، تمدن
میسِنی، تمدّن (Mycenaean civilization)
تمدنی متعلق به عصر مفرغ[۱]. حدود ۳۰۰۰ تا ۱۰۰۰پ‌م در کرت[۲]، قبرس، یونان، جزایر اژه[۳]ای، و بخش غربی آناتولی[۴] شکوفا شد. در این دوره معماری باشکوه و دست‌ساخت‌های ظریف و پیچیده به‌وجود آمدند. از حدود ۱۶۰۰پ‌م تمدن میسنی[۵] به‌شدت تحت تأثیر تمدن مینوسیِ[۶] کرت قرار گرفت و پس از آن که کرت در حدود ۱۴۰۰پ‌م رو به انحطاط نهاد، همچنان به رشد و شکوفایی خود در میسن ادامه داد. این تمدن سرانجام در حدود ۱۱۰۰پ‌م بر اثر حملات دوری‌ها[۷] فرو پاشید. دستگاه حکومت در اختیار پادشاهان بود و آنان وظایف روحانیان را نیز به انحصار خود درآورده بودند. میسنی‌ها را همان آخایایی‌ها[۸]ی هومر دانسته‌اند؛ و احتمالاً اقوام دریایی[۹] چپاولگری بودند که در اَسناد مصری از ایشان نام برده‌اند. میسنی‌ها از نوعی خط یونانی استفاده می‌کردند که مایکل ونتریس[۱۰] رمز آن را گشود و به راست‌خطی (بي)[۱۱] B موسوم است. این خط در تعداد زیادی از لوحه‌های گلی دیده می‌شود که سوابق اداری بر آن‌ها مندرج است. کاخ‌های این تمدن بزرگ پرتجمل، و مقبره‌های متعلق به آن (موسوم به مقبره‌های کندویی[۱۲]) بناهای یادبود حجیم و باعظمتی بودند. در این تمدن سفالگری، نقاشی‌های دیواری، و فلزکاری به سطح هنری والایی رسیدند. با حفاری‌های هاینریش شلیمان[۱۳] در تروا[۱۴]، میسن، و تیرونس[۱۵]، پایگاهی در دشت آرگولیس[۱۶]، از ۱۸۷۰ و حفاری‌های آرتور اِوانز[۱۷] در کرت از ۱۸۹۹ نشانه‌های این تمدن آشکار شدند.