نبرد چیلیان والا
نبرد چیلیان‌والا (Battle of Chilianwala)
نبرد بین نیروهای بریتانیایی و سیک در جریان دومین جنگ سیک[۱] در ۱۳ ژانویۀ ۱۸۴۹. بریتانیایی‌ها سرانجام بر اوضاع مسلط شدند و شکست نخوردند، ولی سازمان آنان تا سرحدّ فاجعه برهم ریخت؛ این حادثه مشابهِ ماجرای معروف پیاده‌نظام در حملۀ تیپ سبک اسلحه[۲] تلقی می‌شود. بریتانیایی‌ها، به فرماندهی ویکنت گاف[۳]، درپی یافتن ارتش اصلی سیک به‌راه افتادند و سرانجام در چیلیان‌والا[۴] در پنجاب[۵]، حدود ۴۸کیلومتری شمال غربی گجرات[۶]، با آنان روبه‌رو شدند. توپخانۀ سیک فوراً تیراندازی را شروع کرد و گاف به یک لشکر پیاده، متشکل از یگان بیست‌وچهارم پیاده و سربازان هندی، دستور داد که به توپخانۀ دشمن حمله کنند. آنان پیشروی کردند و دستور حمله خیلی زود صادر شد، تا جایی که آنان با سرنیزه به جنگ بیست توپ شتافتند. سربازان بیست‌وچهارم پیاده از هم‌قطاران هندی خود پیشی گرفتند، خطوط سیک‌ها را درنوردیدند و توپ‌ها را، هرچند به بهای سنگین، به تصرف خود درآوردند؛ از حدود ۱,۰۰۰ سرباز ۵۱۵ نفر کشته و زخمی شدند، که شمار کشته‌شدگان ۲۳۸ نفر، ازجمله سیزده افسر، بود. در جایی دیگر، نیروی سواره‌نظام تحت فرماندهی سرتیپ پوپ[۷]، با دستورهای نادرست او در آستانۀ تلاشی قرار گرفت، امّا پوپ سرانجام سربازان را در مسیر درست هدایت کرد، ولی به‌جای فرمان «به‌پیش» دستور «عقب‌گَرد» صادر کرد و سواره‌نظام بازگشت و از میدان نبرد دور شد. قاضیِ عسکر به این فاجعه پایان داد، سربازان را دوباره جمع کرد، دستور بازگشت داد و آنان را روانۀ میدان نبرد کرد. در جبهۀ راست، لشکر پیاده‌نظام خطوط سیک‌ها را درهم شکست و با تصرف توپ‌ها و مُهمّات بر اوضاع مسلط شد. با فرارسیدن شب و تاریک‌شدن هوا سیک‌ها عقب‌نشینی کردند.