نت نویسی گرافیکی
نُت‌نویسی گرافیکی (graph notation)
در موسیقی، نوعی زبان ابداعی با علائم خاص که نشان‌دهندۀ صداهای غیرمعمولی با زیرایی و کشش ذهنی‌اند، یا در معنای دیگر صداهای موسیقی معمولی را به‌شیوۀ بصری غیرمعمولی نشان می‌دهند. کارل‌هاینتس اشتوکهاوزن[۱]، شکلی از نت‌نویسی گرافیکی برای الگوهای گفتاری که در آوانگاری (علم فونِتیک) به‌کار می‌رود را در اثرش، چهارگوش[۲] (۱۹۵۹ـ۱۹۶۰)، اقتباس کرد. سابقۀ نشان‌دادن صداها به‌شیوۀ گرافیکی، به پلن‌شان قرون وسطایی باز می‌گردد، که هدف اصلی آن ثبت منحنی واقعی یک صدای آوازی بوده است. پیدایش آن در زمان‌های اخیر به ۱۸۵۶ باز می‌گردد که لئون اسکات[۳] فونوتوگراف را اختراع کرد؛ این وسیله مخصوص ثبت علامت‌های بصری صداهای گفتاری بود. در ۱۹۲۸ ارنست تُخ[۴]، آهنگ‌ساز، امکان ترسیم صدا برای بازسازی مستقیم را پدید آورد؛ با ورود صدای اُپتیکی به فیلم‌ها در دهۀ ۱۹۳۰، ای ام آوراموف[۵] و بی ای یانکوفسکی[۶] در روسیه و رودولف پفنینگر[۷] در آلمان، روش‌های موفقیت‌آمیزی در ترکیب امواج اپتیکی برای تولید موسیقی ابداع کردند. در این زمان دو هنرمند، لاسلو موهوی ـ ناج[۸] در برلین، و جک اِلیت[۹] در لندن، با نوارهای ثبت علائم صوتی، که آزادانه ترسیم شده بود طبع‌آزمایی، کردند؛ این نوارها دربردارندۀ تصویرهای ساختگی، آثار انگشت شست، و مانند آن بودند که ریتم قابل‌پیش‌بینی داشتند، اما سرشتِ واقعی آن‌ها نوفه یا نویز بود؛ نورمن مک‌لارن[۱۰]، فیلم‌ساز کانادایی، بعدها از این تکنیک استفاده کرد. در ۱۹۴۰، هِیتور ویلا ـ لوبوس[۱۱] افق نیویورک[۱۲] را برمبنای طرحی از یک عکس ساخت که با پروژکتور روی یک کاغذ گرافیکی انداخته شده و به‌همین شکل به دست‌نوشتۀ موسیقایی بدل شده بود. دستگاه موسیقی آزاد[۱۳] (۱۹۴۸) به پیشنهاد پرسی گِرینجر[۱۴]، که آن را برنِت کراس[۱۵] طراحی کرده بود، اصول صدای اپتیکی را در اندازه بزرگ‌تری به‌کار می‌گرفت؛ این تکنیک در سینتی‌سایزرهای دیجیتالی مانند فِیرلایت[۱۶] ادامه یافت. مهندسان آزمایشگاه‌های تلفن بل[۱۷] با تکمیل طیف‌نگار صوتی در ۱۹۴۴، تولیدِ نمودار ـ تصویر بسیار پیشرفته‌ترِ زیرایی و کشش رویدادهای شنیداری را امکان‌پذیر ساختند و الگویی برای پارتیتور شمایل‌نگارانۀ اتود الکترونیک دو[۱۸] (۱۹۵۳ـ۱۹۵۴) اثر اشتوکهاوزِن فراهم آوردند. پارتیتورهای گرافیکی دهۀ ۱۹۵۰ جان کِیج[۱۹]، خاطرات تجربه‌های سینمایی دهۀ ۱۹۳۰ را به یاد می‌آورند، نکته‌ای که دربارۀ پارتیتورهای گرافیکی بسیاری از آهنگ‌سازان اروپایی سال‌های ۱۹۵۹ـ۱۹۷۰ نیز صدق می‌کند.
- ↑ Karlheinz Stockhausen
- ↑ Carré/Squared
- ↑ Léon Scott
- ↑ Ernest Toch
- ↑ A M Avraamov
- ↑ B A Yankovsky
- ↑ Rudolf Pfenninger
- ↑ László Moholy-Nagy
- ↑ Jack Ellit
- ↑ Norman McLaren
- ↑ Heitor Villa-Lobos
- ↑ New York Skyline
- ↑ Free Music Machine
- ↑ Percy Grainger
- ↑ Burnett Cross
- ↑ Fairlight
- ↑ Bell Telephone Laboratories
- ↑ Elektronische Studie II/Electronic Study II
- ↑ John Cage