نسخه خطی
نُسخۀ خطی (manuscript)
کتاب یا رساله یا نامۀ نوشته شده با دست. نسخۀ خطی، متأخر بر الواح گِلی و کتیبه‌های سنگی و با آن‌گونه نگاشته‌ها متفاوت است. قدیم‌ترین نسخه‌های خطی یافت شده را بر پاپیروس نوشته‌اند. کهنه‌ترین پاییروس مکتوب که تاکنون به‌دست آمده، به‌حدود ۳۵۰۰ سال پ‌م تعلق دارد. بعدها نوشتن بر پوست حیوانات ازجمله پوست گاو، گوسفند و آهو رایج شد. کهنه‌ترین نسخۀ خطی پوستی نسخه‌ای از تورات مربوط به قرون ۲ و ۳پ‌م است، که در ۱۹۴۷ تصادفاً در غاری در فلسطین یافت شد. با اختراع کاغذ در چین، نگارش نسخه‌های خطی کاغذی تدریجاً رواج گرفت، ولی اروپاییان تا قرن ۱۲م از آن بی‌اطلاع بودند. اَوِستا، ظاهراً بر پوست گاو نوشته شده و در گنج‌نبشت (کتابخانه) نگهداری می‌شد. کهن‌ترین نسخۀ خطی فارسی،الابنیة عن حقایق الادویه است، که به خط اسدی طوسی در کتابخانۀ ملی وین نگهداری می‌شود.