بلینی، خانواده

بِلّینی، خانواده (Bellini)

تابلوی رژه در ميدان سان مارکو، اثر جنتيله بلّيني

تابلوی مریم عذرا و مسیح کودک، اثر جووانی بلینی

خانواده‌ای از هنرمندان ونیزی، و از بنیادگذاران مکتب ونیز در قرن ۱۵ و اوایل قرن ۱۶. یاکوپو بلّینی (ح ۱۴۰۰ـ۴۷۰/۱۴۷۱م) در ونیز، پادوا، ورونا و فِرّارا کار کرد. جنتیله بلّینی (ح ۱۴۲۹ـ۱۵۰۷م) احتمالاً پسر ارشد یاکوپو بوده، و نزد پدر هنر آموخته است؛ گرچه جنتیله امروز تحت‌الشعاع شهرت برادرش قرار گرفته، در عصر خود شهرتش کم از او نبوده است. جووانّی بلّینی (ح ۱۴۳۰ تا ۱۵۱۶م) بیش از دیگر نقاشان هم‌عصرش در تکوین و تکامل مکتب ونیز نقش داشت. در تابلوی مردی با پرگار تقسیم (۱۵۰۰؛ نگارخانۀ ملی لندن)، مهارت بسیارِ جنتیله در تک‌چهره‌سازی مشهود است؛ تابلوی ممتاز دومینیک قدیس (۱۵۱۵؛ نگارخانۀ ملی) که در گذشته منتسب به جنتیله بود، اکنون از آثار جووانی به‌شمار می‌آید. آثار بسیاری که منسوب به جووّانی است و در کارگاه‌ او خلق شده‌اند، منعکس‌کنندۀ سبک‌های بسیار متنوع‌اند؛ جووانی در کارگاه خود دستیاران بسیاری را به‌خدمت گرفته بود. استواری تندیس‌گونۀ برگرفته از هنر آندرِ‌آ مانتنیا، شوهر خواهر جووانی، در آثار نظرگیر آغازینش آشکار است. همچون تابلوی اندوه در باغ (نگارخانۀ ملی لندن). آنتونلّو دا مسّینا که در ۱۴۷۵ـ۱۴۷۶م از ونیز دیدن کرد، بی‌شک در رنگ‌پردازی ماهرانه و تکامل اسلوب نقاشی رنگ‌وروغن آثار جووانّی تأثیر نهاد. نقاشی محرابی سان جوبه (۱۴۷۹م؛ آکادمیا، ونیز) از تابلوهای رنسانسی جووانی به‌شمار می‌آید؛ حرکت‌های نرم و غیرمقطع‌ در حجم‌پردازی اندام، در تابلوی مریم عذرای آلبرتی (آکادمیا)، با هنر جورجونه و تیسین، شاگردانش، هم‌خوان است. شمارِ محدود آثار باقی‌مانده از یاکوپو، به‌شیوه‌ای ساده و بی‌پیرایه اجرا شده‌اند. بیشتر به‌سبب طراحی‌هایش از پیکره و منظره، و نیز ژرفانمایی‌های معمارانه‌اش شهرت یافت؛ پسرش بعدها از طراحی‌های او استفاده کرد. امپراتور فردریک سوم، جنتیله بلینی، پسرِ یاکوپو، را در ۱۴۶۹م به مقام کنت دربار منصوب کرد، و در ۱۴۷۹م برای تک‌چهره‌سازی از سلطان محمد دوم، به قسطنطنیه فرستاد. در ۱۴۷۴م شماری مجموعۀ تاریخی برای کاخ فرمانروای ونیز اجرا کرد که بعدها از بین رفت. آثار بر‌جامانده از جنتیله عبارت‌اند از نقاشی‌هایی از مراسم ونیزی و کاروان‌های شادی که مناظر مسحورکننده‌ای از ونیزند؛ ازجمله تابلوی رژه در میدان سان مارکو(آکادمیا، ونیز). تابلوی قدیس مرقس در حال موعظه در اسکندریه (بررا، میلان) ناتمام ماند و برادرش آن را تکمیل کرد. جووانی تا سالخوردگی برای ساختمان‌های عمومی و کلیساهای ونیز و شهرهای دیگر نقاشی ‌می‌کرد، که از آن میان چندین نقاشی محرابی از روایت مریم عذرا و مسیح کودک برای کلیساهای سان پیِترو مارتیره، مورانو، کلیسای فراری و کلیسای سان زاکاریا درخور ذکرند. اثر ضیافت خدایان (۱۵۱۴، واشینگتن) مضمونی اساطیری دارد که جووانّی آن را در اواخر عمر آفرید و احتمالاً بخشی از آن را تیسین نقاشی کرده است.

 

---