کاپتین، یاکوبوس (۱۸۵۱ـ۱۹۲۲)

کاپتِین، یاکوبوس (۱۸۵۱ـ۱۹۲۲)(Kapteyn, Jacobus)

کاپتِين، ياکوبوس

اخترشناس هلندی. ساختار عالم را با بررسی توزیع ستاره‌ها، و با استفاده از فنون عکاسی تجزیه‌ و تحلیل کرد و برای دستیابی به‌ شمارش دقیق‌تر ستاره‌ها، فن اخترشناسی آماری را ابداع کرد. در ۱۹۰۴، اعلام کرد که حرکت خاص ستاره‌ها تصادفی نیست. عقیده داشت که ستاره‌ها را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد که تقریباً در جهت مخالف هم حرکت می‌کنند. چندی بعد روشن ‌شد که این داده‌ها نخستین گواه بر چرخش کهکشان ما بوده‌اند. در بارنِوِلت زاده شد و در اوترخت درس خواند. پس از مدتی کار در رصدخانۀ لیدن، از ۱۸۷۵ تا۱۹۲۱، در گرونینگن استاد بود، اما دسترسی مستقیم به هیچ رصدخانه یا ابزاری نداشت. در ۱۸۸۵، داوطلب همکاری با دیوید گیل شد تا به‌روش عکس‌برداری، به نقشه‌برداری از آسمان جنوبی در دماغۀ امید نیک در افریقای جنوبی، بپردازد. عکس‌های به‌دست‌آمده در خرونینگن تجزیه‌ و تحلیل، و نتیجه به‌صورت مجموعۀ عظیمی با عنوان بررسی جامع عکس‌های دماغه امید نیک (۱۸۹۶ـ۱۹۰۰) منتشر شد. این مجموعه داده‌های درخشندگی و موقعیت ۴۵۴,۸۷۵ ستارۀ جنوبی را به‌دست داد. همچنین، این طرح به تأسیس «آزمایشگاه اخترشناسی کاپتین» منجر شد. در ۱۹۰۶، تعداد ۲۰۶ منطقۀ ستاره‌ای خاص را به‌منظور پی‌بردن به ‌قدر ستاره‌های درون آن‌ها و همچنین، به‌منظور گردآوری داده‌هایی در زمینۀ گونۀ طیفی، سرعت شعاعی، حرکت خاص، و موارد دیگر برگزید. این برنامۀ کلان نخستین تجزیه‌ و تحلیل آماری سازمان‌یافته در اخترشناسی بود و بیش از ۴۰ رصدخانه را به همکاری واداشت.

 

---