خرچنگ
خرچنگ (crab)
هریک از سخت‌پوستان ده‌پای گروه کوته‌دمان[۱]، دارای سخت‌پوستۀ بالایی عریض و بیشتر گرد، و شکمِ کوچکِ جمع‌شده‌ای در زیر بدن. خرچنگ‌ها با خرچنگ‌های دراز دریایی یا آب شور[۲] و خرچنگ‌های دراز آب شیرین[۳] خویشاوندند. خرچنگ‌ها عمدتاً دریازی‌اند، ولی برخی گونه‌ها ساکن آب‌های شیرین یا خشکی‌اند. این جانوران گوشتخوار، و لاشه‌خوار‌هایی هوشیارند؛ به‌صورت جانبی راه می‌روند و چنگال‌هایی قوی روی جفت پای اولی خود دارند؛ از چهار جفت پای دیگر برای راه‌رفتن استفاده می‌کنند. پوشش خارجی به تناوب می‌افتد تا رشد امکان‌پذیر شود. نام «خرچنگ» گاهی اوقات به بند‌پایان مشابه، ازجمله خرچنگ نعل اسبی[۴]، که نه خرچنگ حقیقی و نه سخت‌پوست است نیز اطلاق می‌شود.
انواع خرچنگ. گونه‌های بسیاری از خرچنگ‌های حقیقی در جهان شناسایی شده‌اند. خرچنگ ساحلی اروپایی[۵]، Carcinus maenas، در ناحیۀ کشندی سواحل بریتانیا فراوان است. رنگ این جانور سبز کم‌رنگ است و حدود چهار سانتی‌متر یا بیشتر رشد می‌کند. خرچنگ خوراکی، paqurus Cancer، چهارده سانتی‌متر یا بیشتر رشد، و در عمق ۱۰۰متری زندگی می‌کند. این جانور به‌فراوانی صید می‌شود. سایر خرچنگ‌های حقیقی عبارت‌اند از خرچنگ ویولن‌زن[۶] Uca که جنس نر آن دارای چنگال‌های بلندی است که با تکان‌دادن آن‌ها ماده‌ها را جلب می‌کند؛ خرچنگ رودخانه‌ای اروپایی[۷] Thelphusa fluviatolis، و خرچنگ‌های عنکبوتی[۸] با بدن کوچک و پاهایی بسیار بلند؛ خرچنگ عنکبوتی ژاپنی Macrocheira kaempferi وقتی پایش را باز کند ۳.۴ متر طول دارد؛ خرچنگ منزوی[۹] دارای شکم نرم و مارپیچی است و برای حفاظت از خود در صدف‌های خالی برخی از حلزون‌ها دریایی زندگی می‌کند. خرچنگ منزوی معمولی، Eupagurus bernharys، دَه سانتی‌متر طول دارد و در سواحل اقیانوس اطلس و مدیترانه یافت می‌شود. برخی از خرچنگ‌های منزوی استوایی در فواصل قابل توجهی از دریا یافت می‌شوند. خرچنگ غارتگر[۱۰] Birgus latro به حدی رشد می‌کند که قادر به بالارفتن از درختان نخل است و از میوه‌های نارگیل تغذیه می‌کند.