زبان عام
زبان عام (لایب‌نیتس) characteristica universalis
زبانی آرمانی که لایب‌نیتس[۱] طرح آن را ریخت. زبانی است که در آن روابط و نسبت‌های منطقی می‌باید به درجه‌ای از وضوح و شفافیت برسد که حل هر مناقشه‌ای در آن امکان‌پذیر و برای کشف خطا در آن، مانند علم حساب، فقط نیاز به «محاسبه» باشد. این آرمان خوش درخشید، ولی دیری نگذشت که رو به افول نهاد: هر گاه نظام جدیدی از نمادها (نظیر حساب یا منطق[۲] جدید) ابهامات دیرین را می‌زداید، در حال پیشروی است؛ اما وقتی معلوم شود که هر زبانی به جای آن که منبع مستقلی برای روشنگری عقلی باشد، بازتاب اوضاع محتمل و آشفتۀ زندگی است، واپس می‌رود.