موصل

موصل

موصل
نام فارسی	موصل
کشور	عراق
موقعیت	۳۵۰کیلومتری شمال غربی بغداد
جمعیت	۹۰۱,۲۰۰ نفر (۱۹۹۸)
تولیدات و صنایع مهم	نفت

نمایی از شهر موصل

شهر صنعتی و مرکز نفتی عراق، در ۳۵۰کیلومتری شمال غربی بغداد، با ۹۰۱,۲۰۰ نفر جمعیت (۱۹۹۸). در کرانۀ راست رود دجله و مقابل شهر تاریخی نینوا واقع شده است. مسلمانان بنای آن را به اعصار اسطوره‌ای و ریوندنی بیرو الپ (اَژی‌دهاک ـ ضحاک) نسبت می‌دهند. موصل از ایالات امپراتوری ساسانی بود و بوذ ـ اردشیر نامیده می‌شد. در زمان خلافت عمر بن خطاب به‌دست عُتبه بن فرتد فتح شد (۲۰ق). مروان دوم موصل را مرکز ولایت الجزیره قرار داد. پس از مرگ متوکل قسمتی از این ناحیه به‌دست خوارج افتاد. کردها پیوسته بر خلفای عرب می‌شوریدند و سرانجام در اواخر قرن ۳ق سرکوب شدند. از آن تاریخ به‌بعد حمدانیان در آغاز به‌عنوان حاکم و سپس خلیفه (از ۳۱۷ق) بر موصل حکم راندند. بوئیان استقلال عُقَیلیّه، جانشینان حمدانیان، را به رسمیت شناختند. در ۶۴۲ق، هلاکوخان شهر را گرفت و در ۶۶۰ق مغول‌ها آن‌جا را غارت کردند. اعتقاد عموم بر آن بود که یونس و جرجیس و شیث نبی در نینوا مدفون‌اند. منسوجات موصل شهرتی ویژه داشت و پارچۀ معروف موصلی (موسلین) نام خود را از آن‌جا گرفته است. ایلخانیان، آل‌جلایر، آق‌قویونلو، صفویان، عثمانی، و بریتانیا بر این شهر حکومت کردند. در اوایل قرن ۲۰ به‌سبب احداث کانال سوئز و توسعۀ بندر بصره، از اهمیت تجاری موصل کاسته و این شهر از توابع بغداد شد. در ۱۹۲۵، به‌رغم اعتراض ترکیه، جامعۀ ملل موصل را جزو خاک عراق شناخت. در ۱۹۵۹ کردها و اعراب ناسیونالیست برای براندازی عبدالکریم قاسم مسلحانه شوریدند و از آن پس تا جنگ دوم خلیج‌ فارس و سقوط رژیم بعث در عراق، جنگ و کشمکش بین کردها و حکومت مرکزی عراق ادامه یافت.