سایه بازی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۲۰:۴۴ توسط Mohammadi2 (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
از شکل‌های متاخر سایه‌بازی
از شکل‌های متاخر سایه‌بازی

سایه‌بازی

(یا: شب‌بازی؛ پرده‌بازی؛ خیال‌بازی؛ بازی خیال) در فرهنگ آنندراج ذیل «شب‌بازی» آمده است: «آن‌که خیمه را بر پا کرده اشکالی منقوشه بر صفحۀ چرم و کاغذ در نظر جلوه دهد... مخصوص شب است.» در این قبیل نمایش‌ها تماشاچیان سایه‌هایی از عروسک‌ها را مشاهده می‌کنند که یک منبع نور آن‌ها را بر پرده‌ای (به رنگ سفید و گاهی هم رنگ‌های روشن دیگر) می‌اندازد. از این بابت به آن پرده‌بازی نیز می‌گویند. شخصیت‌های این نوع بازی معمولاً از چرم ضخیم، که نور از آن نمی‌گذرد یا از پوستی شفاف ساخته می‌شوند، که نور از آن نفوذ می‌کند. این عروسک‌ها دوبُعد (پشت و رو) دارند، و در قسمت‌های دست و پا و گردن آن‌ها مفصل‌هایی تعبیه شده تا بازیگران بتوانند از پایین به کمک نی‌هایی نازک و سبک آن‌ها را به حرکت درآورند.

بهرام بیضایی در کتاب نمایش در ایران نوشته است: «از قدیم برای نمایش‌های عروسکی در زبان فارسی چند اصطلاح کم‌و‌بیش شناخته‌شده وجود داشت: خیالی یا خیالی‌بازی، یا بازی خیالی بیشتر (و نه همیشه) خاص سایه‌بازی بوده است». قره‌گوز و حاجی‌وات‌ از نمایش‌های ‌عروسکی ‌سنتی ‌ترکیه‌اند که ‌به‌شیوه سایه‌بازی اجرا می‌شوند و یکی از معروف‌ترین نمایش‌های سایه‌ای جهان به حساب می‌آیند.