ادبیات گیلی اسکاتلندی

ادبیات گیلی اسکاتلندی (کتاب) Scottish Gaelic literature

نخستین کتاب چاپی به زبان سلتی اسکاتلندی و برگردان از کتاب دعای ناکس (1567). بهترین نمونه‌های شعر سلتی را می‌توان در قصه‌های عامیانه، ضرب‌المثل‌ها، و رساله‌های نویسندگانی چون نورمن مکلاو در قرن 19 و دانلد لَمنت در قرن 20 یافت. شعر سلتی اسکاتلندی در دو مقوله اصلی جا می‌گیرد. شعر هجایی قدیمی‌تر را شاعران حرفه‌ای سروده‌اند. منابع اصلی آگاهی ما از آن، کتاب سرکشیش لیزمور (قرن 16) است که منبع اصلی اولیه ترانه‌های اوسیانی نیز به‌شمار می‌رود. مدیحه‌ها نیز در کتاب‌های کلن رنالد؛ و دست‌نوشته فرینگ آمده است. سرودن اشعار با تکیۀ سلتی اسکاتلندی جدید، از قرن 17 آغاز شد اما در دوره جیکوبی‌ها با شاعرانی چون الگزاندر مکدونالد، دانکن مک انیتایر، راب دان، و داگلد بوکانان به اوج شکوفایی رسید. تنها ویلیام لیوینگستن (1808ـ1870) بود که روحیه قدیمی ملی‌گرایی را در قرن 19 زنده نگه داشت. در واقعۀ جنگ جهانی دوم و پس از آن، مکتب جدیدی پدیدار شد که ازجملۀ اعضای آن باید به سامیرل مگیلیدین، جورج کمپل ـ هی و روئارید مکتامس اشاره کرد. تا این زمان، بایرون با شیوۀ جدیدتری از شعر رومانتیک‌گری، گوی سبقت را از دیگران ربوده بود، و اسکات به نثر داستانی رو آورد. «ویورلی» نام خود را به چندین اثر تاریخی، مانند گای منرینگ (1815)؛ عتیقه‌فروش و فناپذیری کمن (هردو 1816)؛ راب روی؛ قلب میدلوتین؛ و عروس لامرمور و افسانه مونتروز (هردو 1819)، داده است. آیوانهو صحنه حوادث را به انگلستان انتقال داد؛ صومعه و دیر (هردو 1820)؛ کنیلورت (1821)؛ کوئنتین دوروارد (1823)؛ نامزد شده و طلسم (1825)؛ وودستاک (1826) و بانوی زیبای پرت (1828) آثار بعدی اسکات بود. سرّ نویسندگی اسکات سال‌ها پنهان ماند و سرانجام در 1827 فاش شد. اسکات در 1820 رئیس انجمن سلطنتی اسکاتلند شد. آخرین آثار او عبارت‌اند از: بانوی زیبای پرت؛ قصه‌های پدربزرگ (1828ـ1831) (تاریخچه‌ای از اسکاتلند)؛ و نامه‌هایی اندرباب دیوشناسی و جادوگری (1830)؛ قلعه خطرناک (1832)؛ و کنت رابرتِ پاریس (1832). نخستین نمونه‌های شعر سلتی اسکاتلندی متعلق به دورۀ 1000ـ1150م است، اما مهم‌ترین تألیف اصلی تاریخچۀ مکدونالدها در کتاب‌های سرخ و سیاه در کلن رَناله بوده است.