اقتصاد کلان

اقتصاد کلان (macroeconomics)
شاخه‌ای از اقتصاد، در ارتباط با مطالعۀ اقتصادها یا نظام‌های جمعی و دربر گیرندۀ زمینه‌هایی مانند درآمد و مخارج دولت، ترازپرداخت‌ها، سیاست مالی، سرمایه‌گذاری، تورّم، و بیکاری. هدف آن، درک تأثیر عوامل اقتصادی بر یکدیگر و کمّی‌کردن و پیش‌بینی درآمد کل ملی است. اقتصاد کلان جدید گسترش خود را بیشتر مدیون کار مینارد کینز است. کتاب او با نام نظریۀ عمومی اشتغال، بهره و پول (۱۹۳۶) طرحی بود برای دولت‌ها تا بتوانند با تعدیل تقاضا، از طریق کنترل اعتبار و پول جاری، از پیدایش بحران‌های مالی و بیکاری جلوگیری کنند. بنابراین، اقتصاد کلان کینزی عرضه و تقاضای کل را تجزیه و تحلیل می‌کند و بیان می‌دارد که بازارها به‌طور مداوم «تسویه» نمی‌شوند (یعنی تعادل عرضه و تقاضا به‌سرعت برقرار نمی‌شود) و برای رسیدن به هدف‌هایی چون اشتغال کامل، ممکن است مداخلۀ دولت ضروری باشد. فرمول‌بندهای اقتصاد کلان کینزی عموماً در مباحث اقتصادی دوران پس از جنگ به‌خوبی پذیرفته شدند و به همت مکتب کینزی جدید اصلاح‌شده و گسترش‌ ‌یافته‌اند؛ همان‌طور که این مکتب بیان می‌‌دارد، در شرایط رکود اقتصادی، تسویۀ بازار بسیار کُند صورت می‌گیرد و بازگشت تعادل اشتغال کامل بدون مدیریت تقاضا (از سوی دولت) هرگز میسر نمی‌شود؛ اما، درعین‌حال، اقتصاد نئوکلاسیک با استفاده از ابزار اقتصاد خُرد برای مقابله با پیش‌فرض اصلی کینزی‌ها فعالیت دوباره‌ای را تجربه کرده است؛ طبق این پیش‌فرض، منابع ممکن است در سطحی پایین‌تر از اشتغال کامل به‌کار گرفته شوند و لذا تعادل اشتغال کامل نیاز به مداخلۀ دولت دارد. مکتب مهم دیگر، اقتصاد کلاسیک جدید است، که هدفش نشان‌دادن بیهودگی خط‌مشی‌های مدیریتِ تقاضای اقتصاد کینزی است و درعوض بر اهمیت اقتصاد متکی به عرضه تأکید دارد، با این باور که عامل اصلی مؤثر بر رشد محصول ملی، تخصیص کارآمد و استفاده از نیروی کار و سرمایه است. مکتبی که با این نظریه ارتباط دارد، مکتب پول محوران شیکاگو به رهبری میلتون فریدمن است. او این عقیدۀ قدیمی را دوباره رواج داد که هر افزایشی در عرضۀ پول، به‌جای افزایش محصول، موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود؛ لیکن، اگرچه مکتب کلاسیک جدید می‌گوید که تعدیل دستمزد و قیمت تقریباً هم‌زمان صورت می‌گیرد و لذا در هر زمان سطح اشتغال باید در نرخ طبیعی باشد، پول‌گرایان شیکاگو معتقد به کُندی این تعدیلند و معتقدند که این تعدیل ممکن است به سال‌ها زمان نیاز داشته باشد.

 

---