امریکا، ایالات متحده
امریکا، ایالات متحده | |
---|---|
نام فارسی | ایالات متحدۀ امریکا |
نام لاتین | United States of America |
نظام سیاسی | جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانونگذاری |
جمعیت | ۳۱۲,۱۷۶,۰۰۰ نفر |
موقعیت | مرکز نیمقارۀ امریکای شمالی |
پایتخت | واشینگتن دیسی |
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۳۳.۳ |
رشد سالانه (درصد) | یک |
شهرهای اصلی | نیویورک سیتی، بوستون، فیلادلفیا، بالتیمور، واشینگتن دیسی، جکسونویل |
زبان | انگلیسی |
دین | مسیحیت |
مساحت (کیلومتر مربع) | ۹,۳۷۵,۷۲۰ |
واحد پول | دلار |
امریکا، ایالات متحدۀ (United States of America)
موقعیت. جمهوری فدرال امریکا یا ایالات متحدۀ امریکا، در مرکز نیمقارۀ امریکای شمالی قرار دارد و از شمال به کانادا، از شرق به اقیانوس اطلس، از جنوب به خلیج مکزیک و کشور مکزیک، و از غرب به اقیانوس آرام محدود است. مساحت این کشور همراه با دو ایالت آلاسکا و هاوایی[۱] ۹,۳۷۵,۷۲۰ کیلومتر مربع و شهر واشینگتن دیسی پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. کشور امریکا از یک سرزمین اصلی و دو ایالت دوردست آلاسکا و هاوایی تشکیل شده است و بعد از روسیه، کانادا، و چین، چهارمین کشور وسیع جهان محسوب میشود. سرزمین اصلی امریکا شامل چهار ناحیۀ جغرافیایی زیر است. (۱) جلگۀ ساحلی شرقی که از درّۀ رود هودسن[۲] (هادسن) در شمال تا رودخانۀ آلاباما[۳] در جنوب و نیز شبهجزیرۀ فلوریدا[۴] گسترده شده و از غرب به کوهپایههای آپالاش[۵] و از شرق به خط ساحلی اقیانوس اطلس محدود است. این ناحیه جلگۀ آبرفتی پهناوری است که رو به شمال از عرض آن کاسته میشود و رودخانههای پوتومک[۶]، روئنوک[۷]، پیدی[۸]، ساوانا[۹]، و چَتاهوچی (چاتاهوشی)[۱۰] آن را مشروب میکنند و نیویورک سیتی[۱۱]، بوستون، فیلادلفیا، بالتیمور[۱۲]، واشینگتن دیسی، و جکسونویل[۱۳] شهرهای مهم آن بهشمار میروند. (۲) کوههای آپالاش با ارتفاع ۲,۰۳۷ متر (کوه میچل[۱۴])، از شمال شرقی بهسوی جنوب غربی کشیده شده است. دامنههای غربی آن در شمال به درّۀ رود سنت لارنس[۱۵] و دریاچههای اونتاریو[۱۶] و ایری[۱۷] و در جنوب به درّۀ رود میسیسیپی ختم میشود. شهر آتلانتا[۱۸] در بخش جنوبی این کوهها جا دارد و رودخانههای اوهایو[۱۹] و تنسی[۲۰] از دامنههای غربی آن سرچشمه میگیرند. (۳) درّۀ میسیسیپی جلگۀ بسیار وسیعی است که رودخانۀ بزرگ میسیسیپی، با درازای ۶,۲۳۸ کیلومتر، از شمال به جنوب آن در جریان است و ریزابههای متعدد آن مانند رودهای اوهایو، تنسی، میسوری (میزوری) این ناحیه را مشروب میکنند. دریاچههای سوپریور[۲۱]، میشیگان و هورون[۲۲] در شمال و رودخانۀ ریو گرانده[۲۳] در جنوب قرار دارد. درّۀ میسیسیپی وسیعترین نواحی کشاورزی امریکا است و شهرهای مهم آن مینیاپولیس[۲۴]، شیکاگو، دیترویت[۲۵]، کلیولند[۲۶]، سینسیناتی[۲۷]، سنت لوئیس[۲۸]، کانزاس سیتی[۲۹]، مِمفیس[۳۰]، دالاس[۳۱]، نیواورلئان[۳۲]، سن آنتونیو[۳۳]، و هیوستون[۳۴] است. (۴) کوهستانهای غربی سراسرِ نیمۀ غربی کشور امریکا را فراگرفته و از درّۀ رود میسیسیپی در شرق تا کرانههای اقیانوس آرام در غرب گسترده شدهاند. رشتهکوههای راکی[۳۵] در شرق آن جا دارند و رشتهکوههای ساحلی (کوست رینجز)[۳۶] آن را تشکیل میدهند. کوه مونت ویتنی[۳۷] با ارتفاع ۴,۴۱۸ متر، بلندترین نقطۀ آن است و رودخانههای کلرادو و کلمبیا مهمترین رودهای آن بهشمار میروند و سیاتل[۳۸]، اوکلند[۳۹]، سانفرانسیسکو[۴۰]، لوسآنجلس و سان دیهگو[۴۱] شهرهای مهم آن محسوب میشوند. آلاسکا، یکی از دو ایالت دوردست این کشور، در شمال غربی نیمقارۀ امریکای شمالی جا دارد. این ایالت از شمال به اقیانوس شمالگان[۴۲] از شرق به کشور کانادا، از جنوب به اقیانوس آرام (خلیج آلاسکا)، از غرب به دریای برینگ[۴۳] و تنگۀ برینگ[۴۴] و از شمال غربی به دریای چوکچی[۴۵] محدود است. شهر جونو[۴۶] مرکز اداری آن و فربنکس[۴۷] شهر مهم آن است. کوههای بروکس[۴۸] در شمال و رشتهکوههای آلاسکا در جنوب آن قرار دارند و کوه مکینلی[۴۹]، بلندترین نقطۀ کشور امریکا، با ارتفاع ۶,۱۹۴ متر در این رشته قرار دارد. دنبالۀ رشتهکوههای آلاسکا در غرب شبهجزیرۀ آلاسکا[۵۰] را تشکیل میدهد و ستیغ[۵۱] کوههایی که به زیرآب فرورفتهاند، رشته جزایر اِلئوسین[۵۲] را پدید آوردهاند. رودهای یوکون[۵۳] و کاسکوکوئیم[۵۴] مهمترین زهابهای آن محسوب میشوند. جزایر هاوایی، دومین ایالت دوردست امریکا، در آبهای شمالی اقیانوس آرام جا دارند. این جزیرهها منشأ آتشفشانی دارند و از ۸ جزیرۀ بزرگ و ۱۱۴ جزیرۀ کوچک تشکیل شدهاند. شهر هونولولو[۵۵] مرکز اداری آن است و ارتفاع بلندترین نقطه آن، که در جزیرۀ هاوایی قرار دارد، ۴,۲۰۵ متر است. کشور امریکا از نظر اقلیم به هفت ناحیه تقسیم میشود: (۱) کرانههای اقیانوس آرام که اقلیم آن برحسب عرض جغرافیایی و فاصله از دریا متغیّر است. نواحی شمالی آلاسکا اقلیم قطبی دارد و سواحل کالیفرنیا از اقلیم گرم و نسبتاً خشک برخوردار است. (۲) نواحی کوهستانی که شمال آن دارای زمستانهای سرد و سخت و پر برف و جنوب آن معتدل مایل به گرم و نسبتاً پرباران است. (۳) جلگههای مرکزی یا درّۀ میسیسیپی اقلیم قارهای معتدل دارد و تابستانهای آن بسیار گرم و زمستانهایش سرد و پرباران است. (۴) پیرامون دریاچههای بزرگ دارای تابستانهای بسیار گرم است و زمستانهای بسیار سرد و بارندگی ملایم دارد. (۵) شمال کوههای آپالاش معتدل مایل به سرد، با زمستانهای سرد و سخت است و جنوب کوههای مزبور زمستانهای ملایم همراه با بارندگی فراوان دارد. (۶) کرانههای خلیج مکزیک که اقلیم آن معتدل مایل به گرم تا خیلی گرم است و بارندگی فراوان و طوفانهای شدید ویژگی آن است. (۷) سواحل اقیانوس اطلس معتدل دریایی است؛ عرض جغرافیایی و فاصله از دریا عامل مؤثر در اقلیم آن است و بارندگی آن در سراسر سال نسبتاً فراوان است. میانگین دمای شهر واشینگتن دیسی در دی ماه یک درجۀ سانتیگراد و در تیرماه ۲۵ درجۀ سانتیگراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۰۶۴ میلیمتر میرسد. جنگلهای امریکا بیشتر در نیمۀ شرقی قرار دارند و گیاهان آن عمدتاً شامل درختان نارون، افرا و راش است. نیمۀ شرقی درّۀ میسیسیپی را علفزارهای پهناور فرا گرفته و نواحی غربی آن از علفهای کوتاه استپگونه پوشیده شده است. کوهستانهای غربی آن را جنگلهای آلپی در شمال و گیاهان صحرایی در جنوب پوشانده و کاکتوس گیاهِ غالب آن است. نواحی مرکزی و جنوبی کالیفرنیا از درختان نخل و گیاهان بومی مستور است. بوفالو، گوزن، شیرکوهی، آهو، خرس، گربۀ وحشی، راکون، راسو، موش آبی، روباه سرخ، گرگ، بزکوهی و انواع خزنده و پرنده حیاتوحش آن را تشکیل دادهاند.
اقتصاد. کشور امریکا بزرگترین قدرت اقتصادی جهان است و توان اقتصاد آن بر پایههای صنعت و تجارت و کشاورزی استوار است. حدود نیمی از زمینهای امریکا به کشاورزی اختصاص یافته و این کشور بزرگترین تولیدکننده و صادرکنندۀ مواد غذایی است. مهمترین اراضی کشاورزی امریکا در درّۀ میسیسیپی و بین کوههای آپالاش و راکی قرار دارد. غلات، ذرت، لوبیایِ سویا، گُل آفتابگردان، چغندرقند، پنبه، بادامزمینی، نیشکر و توتون ازجمله محصولات کشاورزی آن بهشمار میآیند. دامداریهای امریکا در نواحی شمال شرق و غرب این کشور جا دارند و فرآوردههای دامی آن از نظر کمّی و کیفی معروف است. این کشور از نظر منابع زیرزمینی غنی است و بزرگترین تولیدکنندۀ مس، سرب، نقره، طلا، روی، و اورانیوم محسوب میشود. یکسوم از زغال مرغوب و یکهشتم از لیگنیت جهان در کشور امریکا بهدست میآید و نفت و گاز طبیعی آن نیز اهمیت خاص دارند. ذخیرۀ نفت این کشور ۲۲میلیارد بشکه و ذخیرۀ گاز طبیعی آن ۱۶۴میلیارد متر مکعب است. نیروی الکتریسیتۀ این کشور بیشتر در نیروگاههای حرارتی و ۳۰ درصد از آن نیز در نیروگاههای هستهای و برقابی[۵۶] تولید میشود. میزان تولید الکتریسیته آن ۳,۱۷۴,۰۰۰میلیون کیلووات ساعت است. امریکا از نظر تولیدات صنعتی نیز در مقام اول قرار دارد و صنایع سنگین، تولید آلومینیم، آهن، فولاد، ماشینآلات، سیمان و مصالح ساختمانی، صنایع الکترونیکی، صنایع هوایی و فضایی، وسایل حملونقل، پالایش نفت، تولید کاغذ، سیگار، دارو، لاستیک، منسوجات و پوشاک ازجمله فعالیتهای صنعتی این کشورند. امریکا بالاترین مقام تجاری جهان را دارد و گردشگری نیز ازجمله منابع مهم درآمد آن محسوب میشود.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور امریکا جمهوری فدرال چند حزبی با دو نهاد قانونگذاری است و رئیسجمهور آن را مردم انتخاب میکنند. ۴۳۵ عضو مجلس نمایندگان و ۱۰۰ عضو مجلس سنا را نیز مردم به ترتیب برای دو و شش سال برمیگزینند. دورۀ ریاست جمهوری آن حداکثر دو دورۀ چهار ساله است.
مردم و تاریخ. جمعیت امریکا حدود ۳۱۲,۱۷۶,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۱) و تراکم نسبی آن به ۳۳.۳ نفر در کیلومترمربع میرسد. روند افزایش جمعیت این کشور یک درصد است و سفیدپوستان ۸۳.۵ درصد از جمعیت آن را تشکیل میدهند. ۵۶ درصد از مردم این کشور پروتستاناند و ۷۹ درصدشان در شهرها بهسر میبرند و زبان رسمی آنان انگلیسی است. امید به زندگی در امریکا ۷۷ سال است و ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. نخستین ساکنان کشور امریکا، مهاجران آسیای شرقی یا سرخپوستان[۵۷]، بودهاند. نشانهها و شواهد گویای آن است که وایکینگ[۵۸]ها نخستین اروپاییانی بودهاند که از راه گروئنلند (گرینلند)[۵۹] به کرانههای شرقی امریکای شمالی وارد شدهاند. کریستف کلمب[۶۰]، دریانورد ایتالیایی (۱۴۵۱ تا ۱۵۰۶م) در ۱۴۹۲م به جزایر کوچکی در دریای کارائیب نزدیک قارۀ امریکا، موسوم به جزایر هند غربی (وست ایندیز)[۶۱] وارد شد و به گمان آنکه راه غربی هندوستان را یافته است، بومیان آن را هندی بهشمار آورد و آن را ایندیَن[۶۲] نامید. آمریگو وسپوتچی[۶۳] (۱۴۵۴ـ۱۵۱۲) مدتی بعد وارد قارۀ جدید شد و درپی آن مهاجران اسپانیایی و پرتغالی ماندگاه[۶۴]هایی در آنجا تأسیس کردند. والتر رالی[۶۵] انگلیسی همراه با گروهی به سرزمین امریکای شمالی وارد شد و ماندگاه خود را به افتخار ملکه الیزابت اول، ویرجینیا[۶۶] نامید. همزمان فرانسویها و هلندیها نیز پا به میدان رقابت دنیای جدید نهادند و ماندگاههای متعددی در سراسر نواحی غربی آن ایجاد کردند. جنگ انگلستان و فرانسه در ۱۷۶۳ موجب واگذاری ماندگاهها و تأسیسات فرانسویان در درّۀ میسیسیپی به انگلیسیها شد و اسپانیاییها نیز به نواحی غربی عقبنشینی کردند. زمزمههای استقلالطلبی مردم امریکا، در ۱۷۷۵ با جنگ با انگلیسیها آغاز شد. با حمایت فرانسوی در ۴ ژوئیۀ ۱۷۷۶ به استقلال رسید و جورج واشینگتن[۶۷] در ۱۷۸۹ بهعنوان نخستین رئیسجمهور کشور انتخاب شد. جنگ ۱۸۱۹ امریکا و اسپانیا و نیز جنگ ۱۸۴۵ امریکا و مکزیک به ضمیمهشدن فلوریدا و کالیفرنیا به امریکا انجامید و آلاسکا نیز در ۱۸۶۷ از روسیه خریداری شد. این سرزمین از ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۵ درگیر جنگهای داخلی بود که به لغو بردهداری و اتحاد ایالتهای شمال و جنوب انجامید. امریکا در اواخر جنگ جهانی اول به نفع متفقین وارد جنگ شد و در ۱۹۲۰ جامعۀ ملل را تأسیس کرد. این کشور در جنگ جهانی دوم نیز به سود متفقین، علیه ژاپن و آلمان به نبرد پرداخت و پس از پایان جنگ رفتهرفته به قدرت اول جهان مبدل شد. امریکا در جنگ بیفرجام کره و ویتنام نیز شرکت کرد و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، یکهتاز میدان سیاست جهان شد و نیروهای این کشور در جنگ اول خلیج فارس عراق را از کویت بیرون راندند. امریکا پس از رویداد ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به بهانۀ سرکوبی تروریسم به افغانستان و عراق حمله کرد و رژیم طالبان و صدام حسین را برانداخت و این دو کشور را به اشغال خود درآورد که مشکلات عدیدهای را برای مردم آن دو، بهویژه عراق، بوجود آورد و به گسترش تروریسم و ناآرامی و خشونت انجامید. تعداد زیادی از مردم عراق بهدست سربازان امریکایی بهقتل رسیدند.
نام | دوره ریاست جمهوری | حزب | |
---|---|---|---|
واشینگتن، جورج | 1789ـ1797 | فدرالیست | Washington, George |
آدامز، جان | 1797ـ1801 | فدرالیست | Adams, John |
جفرسون، تامس | 1801ـ1809 | جمهوریخواه دموكرات | Jefferson, Thomas |
مدیسون، جیمز | 1809ـ1817 | جمهوریخواه دموكرات | Madison, James |
مونرو، جیمز | 1817ـ1825 | جمهوریخواه دموكرات | Monroe, James |
آدامز، جان كوینسی | 1825ـ1829 | جمهوریخواه دموكرات | Adams, John Quincy |
جكسون، آندرو | 1829ـ1837 | دموكرات | Jackson, Andrew |
وان بیورن، مارتین | 1837ـ1841 | دموكرات | Van Buren, Martin |
هریسون، ویلیام اچ | 1841 | ویگ | Harrison William H. |
تایلر، جان | 1841ـ1845 | ویگ | Tyler, John |
پوك، جیمز كِی | 1845ـ1849 | دموكرات | Polk, James K. |
تیلور، زكری | 1849ـ1850 | ویگ | Taylor, Zachary |
فیلمور، مایلارد | 1850ـ1853 | ویگ | Fillmore, Millard |
پیرس، فرانكلین | 1853ـ1857 | دموكرات | Pierce, Franklin |
بیوكنن، جیمز | 1857ـ1861 (مقتول) | دموكرات | Buchanan, James |
لینكلن، ابراهام | 1861ـ1865 | جمهوریخواه | Lincoln, Abraham |
جانسون، اندرو | 1865ـ1869 | دموكرات | Johnson, Andrew |
گرانت، اولیسس | 1869ـ1877 | جمهوریخواه | Grant, Ulysses |
هیز، راترفورد | 1877ـ1881 | جمهوریخواه | Hayes, Rutherford |
گارفیلد، جیمز | 1881 (مقتول) | جمهوریخواه | Garfield, James |
آرتور، چستر | 1881ـ1885 | جمهوریخواه | Arthur, Chester |
كلیولند، گروور | 1885ـ1889 | دموكرات | Cleveland, Grover |
هریسن، بنجامین | 1889ـ1893 | جمهوریخواه | Harrison, Benjamin |
كلیولند، گروور | 1893ـ1897 | دموكرات | Cleveland, Grover |
مكینلی، ویلیام | 1897ـ1901 (مقتول) | جمهوریخواه | McKinley, William |
روزولت، تئودور | 1901ـ1909 | جمهوریخواه | Roosevelt, Theodore |
تفت، ویلیام | 1909ـ1913 | جمهوریخواه | Taft, William |
ویلسون، وودرو | 1913ـ1921 | دموكرات | Wilson, Woodrow |
هاردینگ، وارن | 1921ـ1923 | جمهوریخواه | Harding, Warren G |
كولیج، كلوین | 1923ـ1929 | جمهوریخواه | Coolidge, Calvin |
هوور، هربرت سی | 1929ـ1933 | جمهوریخواه | Hoover, Herbert C. |
روزولت، فرانكلین | 1933ـ1945 | دموكرات | Roosevelt, Franklin |
ترومن، هری | 1945ـ1953 | دموكرات | Truman, Harry |
آیزنهاور، دوایت | 1953ـ1961 | جمهوریخواه | Eisenhower, Dwight |
كندی، جان اِف | 1961ـ1963 | دموكرات | Kennedy, John F. |
جانسون، لیندون | 1963ـ1969 | دموكرات | Johnson, |
جانسون، لیندون | 1963ـ1969 | دموكرات | Lyndon B |
نیكسون، ریچارد | 1969ـ1974 | جمهوریخواه | Nixon, Richard |
فورد، جرالد | 1974ـ1977 | جمهوریخواه | Ford, Gerald |
كارتر، جیمی | 1977ـ1981 | دموكرات | Carter, Jimmy |
ریگان، رونالد | 1981ـ1989 | جمهوریخواه | Reagan, Ronald |
بوش، جورج | 1989ـ1993 | جمهوریخواه | Bush, George |
كلینتن، بیل | 1993ـ2001 | دموكرات | Clinton, Bill |
بوش، جورج دبلیو | 2001ـ2009 | جمهوریخواه | Bush, George W |
اوباما ، باراک حسین | 2009 | دموکرات | Obama, Barak Hussein |
- ↑ Hawaii
- ↑ Hudson
- ↑ Alabama River
- ↑ Florida Peninsula
- ↑ Appalachia
- ↑ Potomac
- ↑ Roanoke
- ↑ Pee Dee
- ↑ Savannah
- ↑ Chattahoochee
- ↑ NewYork City
- ↑ Baltimore
- ↑ Jacksonville
- ↑ Mitchel
- ↑ Saint Lawrence
- ↑ Ontario
- ↑ Erie
- ↑ Atlanta
- ↑ Ohio
- ↑ Tennessee
- ↑ Superior
- ↑ Huron
- ↑ Rio Grande
- ↑ Minneapolis
- ↑ Detroit
- ↑ Cleveland
- ↑ Cincinnati
- ↑ Saint Louis
- ↑ Kansas City
- ↑ Memphis
- ↑ Dallas
- ↑ New Orleans
- ↑ San Antonio
- ↑ Houston
- ↑ Rocky
- ↑ Coast Ranges
- ↑ Mount Whitney
- ↑ Seattle
- ↑ Oakland
- ↑ San Francisco
- ↑ San Diego
- ↑ Arctic Ocean
- ↑ Bering Sea
- ↑ Bering Strait
- ↑ Chukchi Sea
- ↑ Juneau
- ↑ Fairbanks
- ↑ Brooks
- ↑ Mckinley
- ↑ Alaska Peninsula
- ↑ peak
- ↑ Aleutian Islands
- ↑ Yukon
- ↑ Kuskokwim
- ↑ Honolulu
- ↑ hydro electric
- ↑ Indians
- ↑ Viking
- ↑ Gronland/Greenland
- ↑ Christopher Columbus
- ↑ West Indies
- ↑ Indian
- ↑ Amerigo Vespucci
- ↑ settlement
- ↑ Walter Raleigh
- ↑ Virginia
- ↑ George Washington