جنبش امل
جنبش اَمَل
نام تشکیلات نظامی‌ـ سیاسی شیعیان در لبنان، پایه‌گذاری‌شده در ۱۹۷۵ توسط امام موسی صدر. وی در اوایل ۱۹۷۵ ضمن خطابه‌ای پرشور که به مناسبت سالگرد عاشورای حسینی ایراد کرد، مردم لبنان را به تشکیل یک سازمان مقاومت نظامی در برابر یورش‌ها و تهاجمات رژیم صهیونیستی اسرائیل و آزادسازی مناطق اشغالی لبنان، به‌ویژه در جنوب این کشور، فراخواند. هفت‌ماه بعد، در کنفرانسی مطبوعاتی، صریحاً ظهور و سازماندهی سازمانی مسلح را به‌نام افواج مقاومت لبنانی که نام اختصاری آن امل بود، اعلام کرد. جنبش امل از بدو شکل‌گیری به‌سبب مبارزه با ارتش اسرائیل و مزدوران لبنانیِ آن، محبوبیت بسیاری در میان شیعیان و دیگر شهروندان لبنانی یافت. این سازمان در کنار سازمان آزادی‌بخش فلسطین (الفتح) دومین نهاد بزرگ نظامی بود که علیه اسرائیل می‌جنگید. پس از ربوده و ناپدیدشدن امام موسی صدر در تابستان ۱۹۷۸ در کشور لیبی، جنبش امل فعالیت‌های خود را ادامه داد. ابتدا نبیه‌بری، از سیاستمداران شیعه لبنان، رهبری آن را به‌عهده گرفت، ولی پس از مدتی گروهی به رهبری سید عباس موسوی از آن منشعب شد. امل در دهۀ ۱۹۸۰ از گرایش‌های اسلامی و رادیکالی خود کاست و به‌سمت ملّی‌گرایی لبنانی رفت. حتی با حمایت سوریه، منازعاتی با فلسطینیان داشت. انشعابیون که نام حزب‌الله را بر خود نهادند با این حملات مخالف بودند. سرانجام دامنۀ اختلافات بدان‌جا رسید که در مارس ۱۹۸۸/اسفند ۱۳۶۶ش دو گروه به جنگ با یکدیگر پرداختند و نزدیک به دو سال این منازعه ادامه یافت. این جنگ سرانجام با میانجیگری ایران به‌پایان رسید. دورۀ تحولات جدید امل با رهبری نبیه‌بری بوده و هدف آن ضرورت تجدید چارچوب‌های سیاسی برای سامان‌دادن به فعالیت مردم اعلام شده است. امل در حوزۀ فرهنگی نیز بسیار فعال بود و در مبارزات انتخاباتی ۱۹۹۶ کرسی‌های فراوانی از حوزه‌های جنوب لبنان و بیروت را به‌دست آورد و نبیه‌بری نیز ریاست پارلمان لبنان را برعهده گرفت. مؤسسات، مجلّات، رادیو و تلویزیون و آموزشگاه‌های زیادی در لبنان، ازجمله مجله‌های امل و العواصف و تلویزیون ان. بی. ان و رادیوی وابسته به آن، در اختیار جنبش امل است.