اورانوس

اورانوس (Uranus)
هفتمین سیاره از جانب خورشید. در ۱۷۸۱، اخترشناس انگلیسی زادۀ آلمان، ویلیام هرشل، آن را کشف کرد. این سیاره دوبرابر دورتر از ششمین سیاره، زحل، است. جرم اورانوس ۱۴.۵ برابر جرم زمین است. محور چرخش اورانوس ۹۸ درجه مایل است، از این‌رو یک قطب آن رو به خورشید قرار می‌گیرد و فصول آن بسیار نامتعادل است. میانگین فاصلۀ آن از خورشید ۲.۹میلیارد کیلومتر؛ قطر استواییاش ۵۰,۸۰۰ کیلومتر؛ دورۀ تناوب چرخش آن ۱۷.۲ ساعت؛ طول سالش ۸۴ سال زمینی؛ و دارای جوّی عمیق است که بیشتر از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. سطح آن بیشتر متشکّل از صخره و یخ‌های گوناگون است و فقط حدود پانزده درصد هیدروژن و هلیوم، و احتمالاً عناصر سنگین‌تر دارد؛ این امر میانگین بیشترِ چگالی اورانوس را نسبت به زحل توجیه می‌کند. اورانوس ۲۱ قمر دارد. دَه قمر آن را کاوشگر فضایی ویجر  2 کشف کرد، پنج قمر آن از زمین قابل مشاهده‌اند و بقیۀ قمرهای آن بعد از ۱۹۹۷ کشف شدند. تیتانیا، بزرگ‌ترین قمر این سیاره، ۱,۵۸۰ کیلومتر قطر دارد.

حلقه. در ۱۹۷۷ بر گرداگرد استوای این سیاره تعداد یازده حلقۀ باریک را کشف کردند. این حلقه‌ها را، که از سنگ و غبار تشکیل شده‌اند، ویجر آشکارسازی کرد. حلقه‌ها سیاهِ مایل به خاکستری‌اند و ممکن است از بقایای «قمرک»های پیشینی تشکیل شده باشند که متلاشی شده‌اند. دورترین حلقه، حلقۀ اپسیلون، ۵۱هزار کیلومتر از مرکز سیاره فاصله دارد و در پهن‌ترین نقطه به اندازۀ ۱۰۰ کیلومتر گسترده شده است. در ۱۹۹۵، اخترشناسان امریکایی تشخیص دادند که ذرّات حلقه متشکّل از هیدروکربن‌های بلند زنجیرهاند. آن‌ها همچنین با مشاهدۀ درخشان‌ترین ناحیۀ اپسیلون توانستند حرکت تقدیمی ۲۶۴روزۀ اورانوس را محاسبه کنند که سریع‌ترین حرکت تقدیمی شناخته‌شده در منظومۀ خورشیدی است. اورانوس میدان مغناطیسی خاصی، با تمایل ۶۰ درجه نسبت به محور چرخش، دارد که به نظر می‌رسد در حدود یک‌سوم فاصلۀ مرکز تا سطح جابه‌جا شده است. اورانوس، برعکس دیگر سیاره‌ها، جز زهره و احتمالاً پلوتو، از شرق به غرب می‌چرخد. آهنگ چرخش جوّ آن به عرض جغرافیایی‌اش بستگی دارد و از حدود شانزده ساعت در میانۀ عرض‌های جنوبی، تا بیش از هفده ساعت در استوا تغییر می‌کند.  

 

---