تمیم
تَمیم
قبیلۀ عرب عدنانی، از مشاهیر قبایل عرب در عصر جاهلیت و اسلام، مرکب از ده‌ها تیره و بطن. تمیمیان در آغاز ساکن نجد عربستان بودند و به‌تدریج در یمامه و بحرین و عراق پراکنده شدند. اینان در عصر جاهلیت با بسیاری از اعراب در جنگ بودند، ده‌ها یوم معروف عرب از عناوین جنگ‌های تمیمیان با دیگران برگرفته شده است. شاپور ذوالاکتاف در جنگ خود با اعراب، بسیاری از تمیمیان را کشت و گروه‌هایی را به هجر و یمامه تبعید کرد. بسیاری از تمیمیان در ۹ق مسلمان شدند. اغلب اینان، پس از رحلت پیامبر اسلام (ص)، مرتد شدند و بعضی از آنان به خدمت سجاح درآمدند. اقرع بن حابس و زبرقان بن بدر، پس از اسلام‌آوردن دوباره، در بسیاری از جنگ‌ها برضد ایرانیان شرکت کردند. اقرع فاتح انبار در عراق و جوزجان در خراسان است. اسواران، پس از مصالحه با اعراب، هم‌پیمان (حلیف) شدند. در جنگ‌های جمل و صفین، تمیمیان در هر دو طرف حضور داشتند. نخستین خارجیان از تمیمیان بودند. عبدالله بن صفار، سرکردۀ خوارج صفریه، قطری بن فجاه، خلیفۀ خوارج ازرقی، عبدالله بن اباض، سرکردۀ خوارج اباضیه، فرزدق، شاعر بزرگ عرب، اغلب بن سالم، جد اغالبۀ افریقا، یحیی بن اکثم، قاضی بغداد در عهد مأمون، از تمیمیان بودند. بسیاری از تمیمیان پس از تصرف ایران در خراسان و قزوین و نواحی دیگر مستقر شدند. تمیمیان خراسان در ۹۶ق برضد قتیبه بن مسلم باهلی شوریدند و او را کشتند. بسیاری از اینان به ابومسلم پیوستند. اینان در اختلاف میان امین و مأمون جانبدار مأمون بودند. تمیمیان در قرون ۸ـ۹ق در بعضی نواحی پنجاب سکونت داشتند. تیمور لنگ در ۸۰۱ق، پس از غلبه بر شهاب‌الدین مبارک‌شاه تمیمی، عازم هندوستان شد. تمیمیان بلوک مالکی و بندر عسلویه، ظاهراً در قرون بعد از عربستان به سواحل شمالی خلیج فارس مهاجرت کرده‌اند.