جوناگره
جوناگَرْه (Djunagarh)
(یا: جوناگد[۱]) شهری در ایالت گجرات[۲]، در غرب هند، از توابع ایالت بمبئی، در شبه‌جزیرۀ کایت‌هاوار، نزدیک دریای عربستان، به‌فاصلۀ ۳۲۲کیلومتری جنوب غربی احمدآباد. جمعیت آن ۱۶۶,۸۰۰ نفر است (۱۹۹۱). مرکز تولید دانه‌های روغنی، نیشکر، و پنبه و فروش محصولات کشاورزی و دارای صنایع غذایی و زراعی است و ماهی‌گیری آن اهمیت بسیاری دارد. غارهای دیرمانند بسیاری در این ناحیه قرار دارند که قدمت برخی از آن‌ها به دورۀ آشوکا[۳]، امپراتور موریا[۴]، در قرن ۳پ‌م، می‌رسد. جوناگره به‌سبب قرارگیری در دامنه‌های کوه مقدس گرنار[۵]، تعدد معابد آیین چین و هندو، قلعۀ کوهستانی و مستحکم راجپوت‌ها در اوپَرکوت، یکی از پرجاذبه‌ترین و دیدنی‌ترین شهرهای هند است. کوه مقدس گرنار، با ارتفاع ۱,۰۹۷ متر، دارای معابد و عبادتگاه‌های متعدد است، ازجمله سنگ آشوکا[۶]، که چهارده فرمان آشوکا[۷] بر آن حک شده است. معبد معروف سومنات، از معابد بودایی گجرات که سلطان محمود غزنوی آن را غارت کرد (۴۱۶ق)، در این ناحیه قرار داشت. این شهر در قرون۲ـ۴م مرکز گجرات بود و قدمت قلعۀ کنونی آن به ۸۸۰ق/۱۴۷۵م بازمی‌گردد. جوناگره از میانۀ قرن ۸ق/۱۴م تا آغاز قرن ۱۱ق/۱۶م، قریب ۲۵۰ سال، بخشی از قلمرو سلاطین گجرات بود و در اواسط قرن ۱۰ق/۱۶م به دولت مغولان هند پیوست. در ۱۱۵۰ق/۱۷۳۷م، امیر دوستعلی، حاکم جوناگره، از اطاعت ناصرالدین‌شاه محمدشاه گورکانی، پادشاه هند، سرباز زد و نواب‌نشین مستقل جوناگره را تأسیس کرد. شرکت هند شرقی انگلیس در اوایل قرن ۱۳ق/۱۹م این نواب‌نشین را تحت‌الحمایۀ خود قرار داد. در خلال تقسیم شبه‌قاره میان هند و پاکستان، جوناگره به پاکستان پیوست، اما ارتش هند در ۱۳۶۷ق/۱۹۴۷م این ناحیه را اشغال کرد و آخرین نواب آن به پاکستان گریخت. یک‌چهارم جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند.