حماس
حَماس
(سرواژه‌ای عربی برای عبارت حرکةالمقاومةالاسلامیه «جنبش مقاومت اسلامی») تشکیلاتی سیاسی مذهبی، پایه‌گذاری شده در ۱۹۸۷ توسط اعضای فلسطینی «اخوان‌المسلمین» در کرانۀ باختری رود اردن و نوار غزه، به‌عنوان جایگزین و رقیب «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» (ساف)، با هدف مقاومت در برابر اشغالگری. شاخه نظامی آن، القسّام در انتفاضه، قیام فلسطینیان در سرزمین‌های اشغالی اسرائیل از ۱۹۸۷، نقش بسزایی داشته است. در نوامبر ۱۹۹۲ پیمان اتحادی با ایران، به‌منظور حمایت از تداوم انتفاضه منعقد کرد. این جنبش درپی نابودی رژیم اشغالگر قدس و تشکیل یک دولت فلسطینی به‌جای آن بود. حماس، پس از آن‌که یحیی عیّاش، بمب‌گذار اصلی این تشکیلات، به‌دست عوامل اسرائیلی به‌شهادت رسید، مسئولیت همۀ بمب‌گذاری‌های انتحاری در اوایل ۱۹۹۶ را برعهده گرفت. درپی آن شیمون پرز، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، به حماس اعلان جنگ داد و خواستار آن شد که یاسر عرفات، که به تازگی به ریاست‌جمهوری فلسطین برگزیده و جویای راه حلی سیاسی با عناصر میانه‌روتر حماس شده بود، در مناطق تحت کنترل فلسطینیان مبارزه‌جویان را سرکوب کند. حماس در سوریه، لبنان، اردن، سودان، و یمن نیز حضور دارد، و در کرانۀ باختری و نوار غزه یک رشته برنامه‌های رفاه اجتماعی را اجرا می‌کند. شیخ احمد یاسین، رهبر معنوی حماس، پس از تحمل شکنجه‌های فراوان، در اکتبر ۱۹۹۷ از زندان رژیم صهیونیستی آزاد و راهی غزه شد، اما بعداً هدف راکت‌های اسرائیلی قرار گرفت و به‌شهادت رسید. در ژوئیۀ ۱۹۹۸، حماس اعلام کرد که مقر جناح سیاسی خود را از اردن به سوریه منتقل کرده است. در آغاز قرن ۲۱، حماس در قیام تازه‌ای که در ۲۸ سپتامبر ۲۰۰۰ برضد رژیم اشغالگر قدس برپا شد نقش فعالی داشت. حماس در انتخابات عمومی ۲۰۰۶ با کسب اکثریت آراء، دولتی به ریاست اسماعیل هنیه تشکیل داد، که با مخالفت اسرائیل، امریکا و اتحادیۀ اروپا مواجه و از کمک‌های مالی غرب محروم شد. رهبر سیاسی کنونی حماس خالد مشعل، در سوریه اقامت دارد. در اواخر سال ۲۰۰۸ رژیم اشغالگر قدس با یورش گسترده به نوار غزّه که بزرگ‌ترین تهاجم بعد از ۱۹۶۷ بود، قصد نابودی حماس را داشت که پس از ۲۲ روز عملیات نظامی از زمین و هوا و محاصره نوار غزّه به‌مدّت چهار ماه و به‌شهادت‌رساندن ۱۳۰۰ نفر و مجروح‌ساختن بیش از ۵هزار نفر، از دست‌یابی به این هدف بازماند و حماس پیروزمندانه به راه خود که مقاومت در برابر اشغالگری است ادامه داد.