دیرین مغناطیس
دیرین‌مغناطیس (palaeomagnetism)
مطالعۀ خواص مغناطیسی سنگ‌ها، برای بازسازی میدان مغناطیسی[۱] دیرینۀ کرۀ زمین و موقعیت‌های قبلی قاره‌ها. با استفاده از آثار باقی‌ماندۀ میدان مغناطیسی زمین، قبل از سردشدن سنگ‌های آذرین[۲]، صورت می‌گیرد. دیرین‌مغناطیس نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی زمین بارها معکوس شده است، یعنی قطب شمال تبدیل به قطب جنوب شده است و برعکس. فواصل تقریبی وارونگی نیم‌میلیون سال، و دوره‌های کوتاه‌تر مابین فواصلِ طولانی‌تر بوده‌اند. از دهۀ ۱۹۶۰، الگوی شناخته‌شدۀ وارونگی مغناطیسی[۳] برای توصیف گسترش بستر دریا[۴] یا تشکیل پوستۀ جدید اقیانوسی[۵] در دو سمت پشته‌های میان اقیانوسی[۶] به‌کار برده شده است. براثر سخت‌شدن مواد تازه در هر دو سمت پشته‌های میان اقیانوسی، نشانۀ میدان مغناطیسی حفظ می‌شود و همین نشانۀ تعیین زمان دلیل آن است که مواد مستمراً به بیرون منتشر می‌شوند. دیرین‌مغناطیس، همچنین با تعیین جهت میدان مغناطیسی سنگ‌هایی با سن معین در قاره‌های گوناگون، رانۀ قاره‌ای[۷] را تعیین می‌کند.