شیبانی
شِیبانی
قبیلۀ بزرگ عرب عدنانی، از نسل شیبان بن ثعلبه، متشکل از ده‌ها طایفه و عشیره. شیبانیان در صدر اسلام، از طوایف بزرگ به‌شمار می‌آمدند و بسیاری از آنان در دیار ربیعه سکونت داشتند. بسیاری از خوارج دیار ربیعه و رهبرانشان از شیبانیان بودند. خاندان حکومتگر یزیدیان آذربایجان و اران و دربند که بعدها به شروانشاهان معروف شدند و خاندان وزارت‌پیشۀ «آل صدقه» از نسل معن بن زائده از شیبانیان بودند. گروه بزرگی از اعراب ایران نظیر طایفۀ شیبانی از ایلات خمسه و زنگویی‌های دشتستان و طبس و شیبانیان کاشان نیز از این مردم‌اند. شیبانی‌های فارس که خود از تیره‌های مختلف تشکیل می‌شدند، یکی از دو گروه بزرگ ایل عرب خمسه را تشکیل می‌دادند. حکومت ایل عرب فارس از گذشته‌های دور با خوانین شیبانی بود. میراسماعیل‌خان، جد خوانین ایل عرب فارس، در عهد صفویان می‌زیست. آخرین کس از این خاندان رضاقلی‌خان سرتیب ( ـ۱۲۹۸ق) بود و پس از او حکومت ایل عرب از این خاندان خارج شد. خوانین شیبانی طبس در آخرین سال‌های سلطنت نادرشاه افشار حکومت طبس را به‌دست گرفتند و تا انقراض قاجاریه بر این مقام باقی بودند. میرمحمدخان عرب، حاکم طبس، از رقیبان آقامحمدخان قاجار بود. همچنین، محمدباقرخان عمادالملک که در عهد ناصرالدین‌شاه قاجار می‌زیست، از ثروتمندترین حاکمان خراسان بود. همۀ بناهای تاریخی و زیبای این خاندان در زلزلۀ معروف طبس در ۱۳۵۷ش تخریب شد. عده‌ای از شیبانیان کاشان نیز از دیوانیان دورۀ قاجاریه و دولتمردان عصر پهلوی بودند.