شیونگ نو
شیونْگ‌نو (Xiongnu)
احتمالاً کنفدراسیونی از صحراگردان ترک. در قرن ۳پ‌م با چین می‌جنگیدند. آنان حدود ۲۰۰پ‌م در مغولستان قدرت گرفتند، ولی در ۱۱۹پ‌م وودی[۱] (وو ـ تی[۲]، حک: ۱۴۱ـ۸۷ پ‌م) امپراتور سلسله هان[۳] چین آنان را به صحرای گُبی[۴] عقب رانده و چین شی هوانگ دی[۵] دیوار بزرگ چین را برای جلوگیری از حمله‌های آنان ساخت. آنان سرانجام مطیع چین شدند و بازماندگانشان به‌منزلۀ مرزبان به خدمت امپراتوران چین درآمدند. آنان بر گائوزو[۶]، امپراتور هان، در پینگ‌چِنگ[۷] غلبه کردند. وودی نیز با آنان چندین‌بار جنگید؛ که در این جنگ‌ها سردارانش عبارت بودند از هوئوچوبینگ[۸]، لی گوانگ[۹]، لی لینگ[۱۰]، و لی گوانگ‌لی[۱۱]. سپاهیان چین در برابر شیوه‌های جنگ و گریز سواران کماندار آنان درمانده بودند. چین سرانجام قدرت آنان را با دامن‌زدن به جنگ‌های داخلی از‌بین بُرد و در یکی از جنگ‌ها چی‌چی[۱۲] به غرب گریخت و در جنگی دیگر کنفدراسیون به دو شاخۀ شمالی و جنوبی تقسیم شد. ائتلافی متشکل از چینی‌ها، شیونگ‌نو جنوبی و شین‌بِی[۱۳]، شاخۀ شمالی‌ها را مغلوب و وادار کرد که به درۀ ایلی[۱۴] (قزاقستان جنوبی) بگریزند (۹۲م). آنان در برابر حملۀ سپاه چین برای اشغال دوبارۀ شهرهای تاریم[۱۵] مقاومت کردند و پس از آن ناپدید شدند، و احتمالاً به غرب کوچ کردند و هون‌ها[۱۶] را تشکیل دادند. جنوبی‌ها در مرز چین ساکن شدند، و در جنگ‌های داخلی مانند شورش هشت شاهزاده شرکت کردند و در ۳۰۴م تحت فرمان لیو یوان[۱۷] و لیو کونگ[۱۸] شوریدند و یکی از شانزده مملکت چین را تشکیل دادند. جی[۱۹]، از قبایل تشکیل‌دهندۀ شیونگ‌نو، نیز به فرماندهی شی‌له[۲۰] برضد اتحادیه قیام کرد. ممالک این قوم را به ترتیب فو جیان[۲۱]، و توبا گویی[۲۲] و جانشینان آنان تصرف کردند، و بازماندگان آنان جذب چین شدند. نیز ← هون‌ها