ظن (منطق)

ظَنّ (منطق)

(در لغت به‌معنی پنداشت، گمان و حدس) در اصطلاح منطق دو معنا برای آن قائل شده‌اند ۱. معنی خاص یا ظن صرف، که حالتی ذهنی را گویند که در مورد یک حکم، یکی از طرفین نفی یا اثبات را ترجیح دهند، در حالی‌که احتمال صحت طرف مقابل منتفی نباشد؛ ۲. معنی عام یا ظن در مقابل یقین، که چون تحقق یقین منوط به این سه شرط است، با نبود هریک از این شروط، حکم را ظنی می‌خوانند: الف. جازم‌بودن حکم؛ ب. مطابق‌بودن آن با واقع؛ ج. استناد حکم به علت و سبب آن، در صورت نبودن شرط‌های اول تا سوم، اعتقاد را به‌ترتیب، ظن صرف، جهل مرکب و اعتقاد مقلَّد می‌نامند. ظن صرف میان شک و یقین قرار دارد و از مفاهیم تشکیکی است. ظن و وهم را متعاکس یکدیگر دانسته‌اند، بدین معنا که توهّم مضمون خبر با ظن به عدم آن همراه است.