عبدالله بن محمد اریانی

اِریانی، عبدالله بن محمد (اریان 1917- صنعاء 1966م) (Abdollah bin Mohammad Al-Eryani)

عالم دینی، ادیب و سیاستمدار یمنی. در خاندانی مشهور به علم و ادب و کار قضایی چشم به جهان گشود. نزد علامه یحیی بن محمد اریانی (رئیس محکمه‌ی استیناف) و دیگر عالمان برجسته‌ی استان تعز شاگردی کرد و فقه، اصول، کلام و ادبیات را فراگرفت. پس از درگذشت پدرش، از اریان به صنعاء رفت و تحصیلاتش را پی گرفت و با دوستان خود از جمله قاضی عبدالرحمن اریانی که بعدها رئیس شورای انقلاب جمهوری یمن شد و احمد عبدالرحمن معلمی، احمد مطاع و احمد وریث ارتباط یافت. پس از گذشت ده سال تحصیل و تدریس در صنعاء، امام احمد (ولیعهد یمن) او را به منصب حاکم شرع استان تعز منصوب کرد و وی دوباره به زادگاهش برگشت. با آزادی‌خواهان شهر تعز ارتباط یافت و در تأسیس جمعیة الاصلاح (انجمن اصلاح) یا انجمن امر به معروف و نهی از منکر در شهر اب مشارکت کرد. در انقلاب مشروطه 1948، نقشی برجسته داشت و پس از افتادن صنعاء به دست مشروطه‌خواهان تلاش کرد تا قبایل مناطق مجاور شهر تعز را برای ممانعت از بازگشت ولیعهد به شهر تعز بسیج کند. اما چندی نگذشت که صنعاء دوباره به دست نیروهای احمد بن یحیی افتاد و رهبران انقلاب مشروطه دستگیر شدند. نقشه‌ی عبدالله بن محمد ناکام ماند و او ناگزیر شد در میان قبایل زغاریر مخفی شود.

اریانی پس از پیروزی انقلاب سپتامبر 1962 مورد احترام و اعتماد انقلابیان قرار گرفت و نقشی اساسی در پی‌ریزی بنیادهای نظام اداری ایفا کرد و طرف مشورت رهبران نظام نوپای جمهوری بود. وی به مناصب سیاسی عالی‌رتبه‌ای دست یافت که معاونت نخست‌وزیر و معاونت رئیس‌جمهور از آن جمله است.