قشم، جزیره
قِشْم، جزیره
جزیرۀ نسبتاً بزرگی در تنگۀ هرمز، استان هرمزگان، با مساحت ۱,۴۹۱ کیلومتر مربع. این جزیره از جنوب غربی تا شمال شرقی ممتد است. طول آن ۱۰۷ کیلومتر، عرض متوسط آن پانزده کیلومتر، و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن ۳۹۷ متر است. این جزیره بزرگ‌ترین جزیرۀ خلیج فارس است که تنگۀ خوران آن را از سرزمین اصلی ایران جدا می‌کند (کمترین فاصلۀ آن تا سرزمین اصلی ایران حدود ۳ کیلومتر است). سرزمینی است تپه‌ماهوری که اقلیم آن گرم و مرطوب و از نظر بارندگی جزو نواحی خشک است. حاشیۀ ساحل شمالی آن از جنگل مخصوص پوشیده شده و منظرۀ زیبایی به‌وجود آورده و گردشگران بسیاری را به دیدار خود فرامی‌خواند. شهرها و آبادی‌های نسبتاً زیادی در این جزیره وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از قشم، سوزا (شهاب)، درگهان، رمکان، لافت، طبل، دولاب، و باسعیدوْ. جزیرۀ قشم در مدارک و کتاب‌ها و اسناد تاریخی با نام‌هایی چون بنوکاوان، ابرکافان، ابرکاوان و لافت و گاه، به مناسبت درازی آن، به جزیره‌الطویله ذکر شده است. مسجد بُرخ واقع در آبادی کوشه، احتمالاً، متعلق به زمان عمر است و به احتمال زیاد آتشکده‌ای بوده که به مسجد تبدیل شده است. در زمان حملۀ مغول، گروهی از مردم به این جزیره مهاجرت کردند و مردی تورانی‌نام را به شاهی و سرکردگی خود برگزیدند و در آبادی توریان سکنی کردند. از قرن ۷ـ۱۹، بارها بین ایرانی‌ها، پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها دست‌به‌دست می‌شد و انگلیسی‌ها در بندر قشم و باسعید و پایگاه‌های دریایی دایر کردند که به دلیل گرمای شدید و بیماری مالاریا متروکه شد. جزیرۀ قشم، چندین‌بار، دستخوش زمین‌لرزه شده، ازجمله در سال‌های ۱۰۸۱ و ۱۲۶۳ش.