هزل

هَزْل
(در لغت به معنای بیهوده‌گویی و مزاح) در اصطلاح ادبی، سخنی منظوم یا منثور با مضامین و واژه‌های ناپسند و مغایر با اخلاق و ادب، مانند «تو آهویی، مکن جانا گرازی ـ تو شاعر نیستی تصنیف‌سازی» (ایرج میرزا، از «عارف‌نامه»). هزل از این منظر که هدفی جز تفنن ندارد، از هجو و طنز متمایز است. هزلی را که در آن ادب و اعتدال رعایت شود، مطایبه دانسته‌اند، مانند اشعار شیخ ابواسحاق اطعمه در وصف خوراکی‌ها. نمونه‌هایی از هزل را در آثار کسانی چون اثیرالدین اخسیکتی، انوری، سوزنی سمرقندی و ایرج میرزا می‌توان یافت. از قرن ۹ق توجه به سرودن هزلیات بیشتر شد. نمونه‌های فراوان هزلیات را در تذکره‌های معروف قرون ۱۰ تا ۱۲ق، ازجمله تذکرۀ تحفۀ سامی، می‌توان یافت.