پارشمن

پارْشُمَن (parchemin)
(یا: کاغذ پوستی) پوست دباغی‌شدۀ حیواناتی چون گوسفند و بز و گوساله که برای نوشتن تهیه می‌شد. این لفظ تحریفی از نام شهر پرگاموم در یونان باستان است که در قرن ۲پ‌م برای نخستین‌بار پارشمن در آن‌جا ساخته شد. نوشتن بر روی پوست پیش از آن نیز رایج بود، لیکن در پرگاموم با شیوه‌های جدید برای تمیز‌کردن و کشیدن و تراش‌دادن پوست این امکان فراهم شد تا بتوان روی هر دو طرفِ پوست نوشت. از آن‌جا که پوست نرم و قابل انعطاف بود خیلی زود جای پاپیروس (طومارها) را در نگارش احکام و اسناد دولتی و کتاب‌ها گرفت و این امکان را فراهم آورد تا قطعات پوست را به‌صورت صحافی‌شده یا کُدِکْسْ درآورند. برای تهیۀ پارشمن ابتدا پوست را در آب خیس می‌کردند، موهای روی آن را می‌تراشیدند یا با کمک مواد آهکی از بین می‌بردند؛ روی پوست را از دو طرف تراش می‌دادند و سطح را با موادی صیقل می‌دادند تا قابل نوشتن باشد. «وِلوم» نوعی پارشمن مرغوب بود که از پوست نازک گوساله یا بره، بزغاله، یا گوسالۀ داخلِ شکم مادر یا تازه به‌دنیا آمده می‌ساختند. در قرن ۶پ‌م نسخه‌های خطی بر روی ولوم نوشته می‌شد، لیکن با افزایش تقاضا از کیفیت آن کاسته شد. در قرن ۱۲م در اروپای غربی نوعی ولوم انعطاف‌پذیر و مرغوب به نام «ووگ» ساخته شد. نخستین تذهیب‌ها در قرون وسطا، در اروپا بر روی ولوم مرغوب و پارشمن صورت گرفت. از پارشمن امروزه نیز برای نوشتن بعضی از مدارک و گواهینامه، یا در صحافی، یا ساختن کلاهک آباژور (نورتاب) استفاده می‌شود. به نوعی کاغذ که عمدتاً‌ از خمیر چوب و تکه‌های کهنۀ پارچه با روش‌های تکمیلی ساخته می‌شود و در برابر آب بسیار محکم و مقاوم است، پارشمن و ولوم نباتی می‌گویند که نخستین‌بار در ۱۸۴۶ در فرانسه ساخته شد.