پیمان برست ـ لیتوفسک

پیمان برِست ـ لیتوفسک (Brest-Litovsk, Treaty of)

پیمان دوجانبۀ منعقدشده در ۳ مارس ۱۹۱۸ بین روسیه از یک‌سو و آلمان، اتریش‌ـ‌مجارستان، و متحدان آن‌ها از سوی دیگر. به‌موجب این پیمان روسیه توافق کرد که استقلال گرجستان، اوکراین، لهستان و کشورهای بالتیک را به رسمیت بشناسد و غرامتی سنگین بپردازد. متارکۀ جنگ در نوامبر ۱۹۱۸، که به جنگ جهانی اول پایان داد، این پیمان را لغو کرد، چون روسیه یکی از متحدان پیروز بود. میلیون‌ها تن از قوای روسیه به‌علت رهبری و آموزش ضعیف و کمبود شدید تسلیحات جان باخته بودند. پس از انقلاب ۱۹۱۷ روسیه، دولت موقت اَلکساندر کرنسکی با وجود مخالفت شدید عمومی تصمیم به ادامۀ جنگ گرفته بود. این تصمیم از عوامل پیروزی بلشویکها بر دولت موقت در اکتبر ۱۹۱۷، یعنی دومین مرحله از انقلاب روسیه، بود. ولادیمیر ایلیچ لنین، رهبر بلشویک‌ها، لئون تروتسکی را به مذاکره با آلمان و اتریش و برقراری صلح به هر قیمت مأمور کرد. اما روس‌ها زیان‌های پیمان برست‌ـ‌لیتوفسک را موقت می‌دانستند، چه می‌پنداشتند که آلمان به‌زودی در غرب شکست می‌خورد. برای آلمان و اتریش‌ـ‌مجارستان این پیمان نقطۀ اوج جنگ بود، زیرا مناطق وسیعی را متصرف شدند و یکی از بزرگ‌ترین دشمنانشان را به تسلیم واداشتند. با شکست روسیه در جبهۀ شرق آلمان توانست صدها هزار سرباز برای تقویت نیروهایش در جبهۀ غرب گسیل دارد. اما پیمان دیرتر از آن امضا شد که آلمان را نجات دهد و ظرف هشت ماه محاصرۀ اقتصادی آلمان و پیوستن امریکا به متفقین به شکست آلمان انجامید.