چهارپاره

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

چهارپاره

(یا: چارپاره/ دوبیتی­‌های پیوسته) از قالب­‌های نوظهور شعر فارسی. به دوبیتی‌هایی با قافیه‌های متفاوت و وزن یکسان که از نظر معنی با هم ارتباط دارند چهارپاره می‌گویند. رایج‌ترین شکل آن، این است که فقط مصراع‌های زوج هم‌­قافیه باشند. چهارپاره در وزن، آزاد است و در وزن‌هایی غیر از وزن دوبیتی نیز سروده شده است. این قالب پس از مشروطه  و در دوران معاصر در ایران رواج یافت و تلاشی بود در جهت ایجاد یک قالب نو که بتواند درون­مایه‌ی تازه‌ای داشته باشد. پژوهندگان شعر معاصر فارسی غالباً شعر "وفا به عهد"  ابوالقاسم_لاهوتی را نخستین چهارپاره­‌ی زبان فارسی دانسته‌اند. درون­‌مایه‌ی چهار‌پاره بیشتر اجتماعی و غنایی است. در چند دهه­‌ی اخیر در میان قالب­‌های سنتی بعد از غزل توجه خاصی به چهارپاره شده است. فریدون_توللی، دکتر خانلری، نادر_نادرپور، فریدون_مشیری و فروغ فرخزاد در میان شاعران پیش از انقلاب اسلامی و از چهارپاره‌سرایان اخیر قیصر امین­‌پور، سعید بیابانکی و علیرضا آذر از شاعران معروف این قالبند. چهارپاره حداقل شامل دوبند می­‌شود ولی برایش سقفی مشخص نشده است. از شعرهایی که در این قالب و به زبان محاوره سروده شده‌­اند در ترانه‌­های پاپ به صورت گسترده‌­ای استفاده می­‌شود.

در انتها، دو بند از شعر معروف «بت­‌تراش» از نادرپور را برای نمونه می­‌آوریم:

پیکرتراش پیرم و با تیشه­‌ی خیال
یک شب تو را ز مرمر شعر آفریده­‌ام
تا در نگین چشم تو نقش هوس نهم
ناز هزار چشم سیه را خریده‌­ام

بر قامتت که وسوسه­‌ی شست­‌وشو در اوست
پاشیده­‌ام شراب کف‌­آلود ماه را
تا از گزند چشم بدت ایمنی دهم
دزدیده‌­ام ز چشم حسودان نگاه را