امام حسن عسکری
اِمام حسن عسکری (ع) (مدینه ۲۳۲ـ سامرا ۲۶۰ق)
(مکنّی به ابومحمد) شهرت حسن بن علی (ع)، امام یازدهم از امامان دوازده‌گانه نزد شیعۀ امامیه، و معصوم سیزدهم از چهارده معصوم. از مشهورترین القابش «نقی» و «زکی» است. چون او و پدرش امام هادی (ع) به‌دستور خلیفۀ عباسی به اجبار در محلۀ عسکر در شهر سامرا زندگی می‌کردند، به عسکریین معروف‌اند. مادرش بانویی پارسا به نام سوسن یا سلیل بود. امام حسن عسکری (ع) پس از شهادت امام هادی (ع)، در ۲۵۴ق به‌امامت رسید. بنابه بعضی روایات شیعه، به دسیسۀ معتمد، خلیفۀ عباسی، مسموم شد و به‌شهادت رسید و در خانۀ خود در کنار قبر پدرش در سامرا به‌خاک سپرده شد. دورۀ شش‌سالۀ امامت وی با خلافت سه تن از خلفای عباسی به نامهای المعتز بالله، المهتدی بالله، و المعتمد بالله، هم‌زمان بود. آن حضرت از جانب این خلفا تحت فشار و محدودیت بود، به‌طوری که علاوه‌بر سکونت اجباری در محلۀ نظامی، حتی وی را در زندان نیز حبس کردند. امام حسن عسکری (ع) به‌واسطۀ سختگیری بیش از اندازۀ دستگاه خلافت، با تقیه زندگی می‌کرد. امام حسن عسکری (ع) از ۶ سال دورۀ امامتش، سه سال را در زندان گذراند. ازجمله تألیفات امام حسن عسکری است: تفسیر قرآن منسوب به آن حضرت که بسیار معروف است؛ نامهای به اسحاق بن اسماعیل نیشابوری؛ مجموعۀ حکم و مواعظ و کلمات قصار که در کتب تاریخ و حدیث ثبت است؛ رسالة المنقبه در مسائل حلال و حرام که ابن شهرآشوب در کتاب مناقب از آن سخن گفته است؛ و احادیث و ادعیۀ بسیاری که از آن حضرت روایت شده است. به گفتۀ سیره‌نویسان، امام حسن عسکری (ع) کلامی شیرین و جذاب و شخصیتی باشکوه و وقار داشت، و با آن‌که جوان بود رجال و علمای زمان را تحت تأثیر خود قرار می‌داد. دوست و دشمن به برتری او در علم، حلم، جود، زهد، تقوی و دیگر مکارم اخلاقی اقرار داشتند. مقبره آن حضرت در سوم اسفند ۱۳۸۴ ش توسط گروه تروریستی القاعده منفجر و بخش عمده ای از حرم و گنبد طلای آن ویران شد که بلافاصله بازسازی آن آغاز گشت.