انصار

اَنصار

(در لغت، جمع ناصر به‌معنای یاور) شهرت ساکنان مسلمان مدینه (عمدتاً از دو قبیلۀ رقیب و اسلام‌آوردۀ اوس و خزرج) که به یاری پیامبر (ص) و مسلمانان مکه و مهاجران پرداختند. در قرآن (آل عمران، ۱۰۳؛ توبه، ۱۰۰، ۱۱۷؛ حشر، ۲۲) از آن‌ها یاد شده است و پیامبر (ص) عقد برادری میان انصار و مهاجران جاری و آن‌ها را به دسته‌ای واحد تبدیل کرد، که به «صحابه» معروف شدند. قرآن (آل عمران، ۱۰۳) از آن‌ها تعبیر به «اِخوان» کرده است. اولین دستۀ انصار، که بیرون مکه با محمد (ص) بیعت کردند، شش یا هفت تن از قبیلۀ خزرج بودند. بخش اوّل آیۀ ۷۲ سورۀ انفال نیز اشاره به انصار و یاری‌رساندن آن‌ها به مهاجران دارد. همچنین (توبه، ۱۰۰) به سابقان و پیشروان نخستین از مهاجران و انصار اشاره دارد. سابقان انصار کسانی هستند که پیش از هجرت پیامبر (ص) در عقبۀ اولی (هفت نفر) و در عقبۀ ثانی (۷۰ نفر) از مدینه به مکه رفتند و اسلام آوردند. بعضی از انصار که مدّعی بودند اگر یاری آنان نبود اسلام پیشرفت نمی‌کرد، پس از وفات پیامبر (ص) گفتند جانشین پیامبر باید از میان آن‌ها انتخاب شود؛ اما رقابت میان اوس و خزرج، طرفداری کم‌تأثیر بعضی بزرگان انصار از امام علی(ع) و چند عامل دیگر سبب شد که انصار تسلیم رأی شورای سقیفه شوند و خلافت، بر خلاف دستور الهی در غدیر خم، به قبیلۀ قریش رسد.