انقلاب کپرنیکی

انقلاب کُپرنیکی (Copernican Revolution)

(یا: نظریۀ مرکزیت خورشید) نظریۀ نجومی نیکلاوس کپرنیک (۱۴۷۳ـ۱۵۴۳) در ابطال باور کهن بطلمیوسی مرکزیت زمین در کیهان و اثبات مرکزیت خورشید و گردش زمین به دور آن. علم نجوم در قرن ۱۶ با نظریۀ منجم لهستان، کپرنیک، دچار تحول شگرف شد. این تئوری عقیده به مرکزیت زمین را باطل اعلام می‌کرد و خورشید را مرکز منظومۀ شمسی می‌دانست؛ اما کپرنیک تا اواخر عمر از بیم تکفیر کلیسای کاتولیک از انتشار نظریه‌اش خودداری کرد. نظریۀ او بعد از انتشار کم‌کم مورد استقبال متفکران اروپایی قرار گرفت. گالیله به جرم دفاع از این نظریه محاکمه و ناچار از استغفار شد (۱۶۳۲). اندیشمندان بعدی این تئوری را پذیرفتند و متفکرانی چون نیوتون آن را به تکامل رسانیدند. انقلاب کپرنیکی بر چند رکن اصلی استوار است: کرویت زمین، و حرکت دَوَرانی زمین (حرکت وضعی)، و گردش زمین به دور خورشید (حرکت انتقالی).