انقلاب های 1989
انقلاب‌های 1989 (revolutions of 1989)
خیزش‌های مردمیِ برپاشده در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی برضد حکومت کمونیستی که محرّک آن‌ها اصلاحات داخلی در اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بود. تا ۱۹۹۰ تقریباً همۀ کشورهای عضو پیمان ورشو نظام تک‌حزبی را رها کردند و به نظام سیاسی کثرت‌گرایانه رو آوردند؛ اگرچه این کار بیشتر به‌شکل مسالمت‌آمیز صورت پذیرفت ولی میان گروه‌های مختلف ملی و قومی دشمنی بالا گرفت. تا اواخر دهۀ ۱۹۸۰ هر گونه نارضایی، هر اندازه هم که گسترده بود، با توسل به نیروی نظامی تحت نظارت مسکو یا تهدید به توسل به آن مهار می‌شد. برنامۀ رسمی میخائیل گورباچف برای پرسترویکا[۱] (تجدید ساختار ریشه‌ای) و گلاسنوست[۲] (آزادی و شفافیت سیاسی بیشتر)، که عمدتاً به دلایل اقتصادی اتخاذ شده بود، این امکان را فراهم کرد تا مردم ناخرسندی خود را آشکار کنند. در سراسر تابستان و پاییز ۱۹۸۹ دولت‌های اروپای شرقی از اردوگاه کمونیسم جدا شدند و طی دو سال پس از آن جمهوری‌های جزء خود شوروی نیز پا در همین مسیر گذاشتند. در بلغارستان، چکسلوواکی، و مجارستان کودتاهایی بدون خون‌ریزی صورت گرفت؛ در لهستان انتخابات آزاد برگزار شد؛ آلمان شرقی نخستین گام‌ها را به سمت یکپارچگی دوباره با آلمان غربی برداشت؛ انقلاب رومانی کوتاه ولی خونین بود؛ در ۱۹۹۰، در یوگسلاوی انتخابات چندحزبی برگزار اما پس از آن تجزیه و گرفتار جنگ داخلی شد؛ و در آلبانی هم در ۱۹۹۱ انتخابات برگزار شد.