برهان خلف

بُرهان خُلْف

(دربرابر برهان مستقیم) در منطق، اثبات مطلوب با ابطال نقیض آن. در این برهان معمولاً قیاسی مرکّب از دو قیاس اقترانی و قیاس استثنایی استفاده می‌شود. بنیاد این برهان بر اصل «محال‌بودن اجتماع نقیضین» نهاده است. بر طبق این اصل، اگر نقیض قضیه‌ای نادرست به‌شمار آید، ناگزیر اصل آن درست خواهد بود. از آن‌جا که وجود و ماهیت نقیض یکدیگرند، مثلاً اگر اصالت ماهیت باطل شود، اصالت وجود به طریق برهان خلف به اثبات می‌رسد. این قیاس را اکثر علمای منطق، خُلف دانسته‌اند، چون نتیجۀ قیاس، خلاف فرض است و برخی آن را خَلف خوانده‌اند.