بلنجر
بَلَنْجَر (Balandjar)
شهر قدیم خزران در شمال شرق قفقاز، بر کرانۀ رودی به همین نام در شمال تنگۀ دربند (باب‌الالباب) و نزدیک دریای خزر، واقع در جمهوری خودمختار داغستان. بعضی جغرافیانویسان مسلمان، ازجمله ابن فقیه همدانی و ابوالفدا، این شهر را از ساخته‌های بلنجر بن یافث بن نوح می‌دانند و به گفتۀ برخی دیگر، بلنجر پیش از اتل پایتخت کشور خزران بوده است. این شهر در دورۀ ساسانیان مدتی به‌تصرف خسرو انوشیروان درآمد. اعراب مسلمان در خلافت عثمان به خزران حمله کردند و بسیاری از جنگجویان عرب در پشت رودخانۀ بلنجر کشته شدند. این شهر سرانجام در ۱۰۴ق/۷۲۲ـ۷۲۳م به‌تصرف جراح بن عبدالله حکمی، سردار عرب، درآمد. او نیز حاکم شهر را به شرط اطاعت و خدمت به مسلمانان و آمادگی برای جنگ با مخالفان بر حکومت باقی گذاشت. بسیاری از مردم بلنجر پس از پیروزی اعراب از این شهر به نقاط دیگر گریختند. جراح در ۱۱۲ق/۷۳۰م در جنگ با خزران کشته شد و بلنجر دوباره به‌دست آنان افتاد. این شهر طی جنگ‌های خزران و مسلمانان تا ۱۱۹ق/۷۳۷م و انتقال قلمرو دولت خزر به حوضۀ رودخانۀ ولگا، اعتبار خود را از دست داد و رفته‌رفته متروک شد.