بیمه در ایران
بیمه در ایران
کلمۀ بیمه هندی است و گویا نخستین‌بار عبداللطیف شوشتری در کتابش، تحفة‌العالم، آن را ذکر کرده است. واژۀ بیمه، رسماً در ایران ضمن قانون الحاق ایران به اتحادیۀ پستی جهانی در ۱۲۵۶ش به‌کار رفت. در ۱۲۶۹ با واگذاری امتیاز تشکیل مؤسسۀ بیمه به لازار پولیاکوف، تبعۀ روسی، کار بیمه در ایران آغاز شد. اوایل سلطنت احمدشاه قاجار در ۱۲۸۹ آغاز عملیات بیمه‌گری شرکت‌های خارجی، ازجمله مؤسسۀ روسی نادژدا، کافکاز مرکوری، و شرکت انگلیسی آلیانس بود. شرکت بیمۀ ایران در ۱۵ آبان‌ماه ۱۳۱۴ به همت دکتر آقایان و آقای داور با ۲۰ میلیون ریال سرمایه تشکیل شد. دولت مصدق در ۱۳۳۱ با تصویب تصویب‌نامه‌ای، که محدودیت‌های تازه‌ای برای شرکت‌های خارجی به‌وجود آورد، از تعداد شرکت‌های بیمۀ خارجی فعال در ایران کاست. در ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ قانون تأسیس بیمۀ مرکزی ایران و بیمه‌گری به تصویب رسید و برای اولین بار امور بیمه زیر نظارت ضوابط قانونی درآمد. رشد سریع اقتصادی به توسعۀ بازار بیمۀ کشور در دهۀ ۱۳۵۰ منجر شد و مجدداً شرکت‌های بیمۀ خارجی را به سرمایه‌گذاری در ایران علاقه‌مند کرد، چنان‌که در ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ شرکت‌های بیمۀ تهران، دانا، حافظ و ایران و امریکا (توانا) با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی تأسیس شدند. در ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ براساس مصوبۀ هیئت‌مدیرۀ مشترک شرکت‌های بیمه، صدور بیمه‌نامه در ده شرکت بیمه متوقف شد و تنها سه شرکت بیمۀ ایران، آسیا، و البرز به فعالیت خود ادامه دادند. بیمۀ کارگران راه‌آهن سراسری نخستین اقدام در زمینۀ بیمۀ اجتماعی بود. در آبان ۱۳۲۲ لایحۀ جدید بیمۀ کارگران به تصویب دولت رسید و به‌موجب آن قانون بیمۀ کارگران از اواخر ۱۳۲۴ به اجرا درآمد. در ۱۳۲۷ بیمۀ فرهنگیان و در ۱۳۳۲ بیمۀ کارمندان دولت به شرکت بیمۀ ایران واگذار شد. در ۱۳۱۶، قانون بیمه در ۳۶ ماده به تصویب مجلس رسید و سازمان‌های بزرگی نظیر سازمان خدمات درمانی و سازمان تأمین اجتماعی از بطن شرکت بیمۀ ایران متولد شدند. بیمۀ مرکزی که یک نهاد مستقل بیمه است به پیشنهاد و حمایت بیمۀ ایران برای نظارت بر شرکت‌ها و مؤسسات بیمه‌ای تأسیس شد. در حال حاضر (۱۳۸۶) شرکت بیمۀ ایران بزرگ‌ترین شرکت بیمه در ایران است و در کشورهای حاشیۀ خلیج‌فارس و خاورمیانه و اروپا نمایندگی دارد و به‌منزلۀ بنیادگذار صنعت بیمه در ایران شناخته شده است. طرح‌های بیمۀ اجتماعی نیز در ایران با توجه به افراد تحت حمایت آن به ۳ دسته تقسیم می‌شوند: سازمان تأمین اجتماعی؛ سازمان بازنشستگی کشور؛ و صندوق‌های بازنشستگی مستقل که کارکنان شاغل در مؤسسات تابعۀ خود را تحت حمایت دارد.