بیک
بِیْک
(یا: بیگ) واژه‌ای ترکی به معنای بزرگ، امیر، ثروتمند، شاهزاده، حاکم، ارباب و لقب دولتمردان و اشرف‌زادگان. این لقب در پایان نام مردان می‌آید. برخی پژوهشگران بر این باورند که این واژه از پگ در زبان چینی گرفته شده و برخی نیز آن را برگرفته از واژه بغ، لقب پادشاهان ساسانی، دانسته‌اند. ترکان پس از آن‌که به اسلام گرویدند، این لقب را کمابیش در همان معنای پیشین به‌کار بردند. مأموران بلندپایه قراخانیان و نیز رؤسای اغوز، در آغاز لقب بگ داشتند. از دورۀ سلجوقیان، در حکومت‌های گوناگون ترک، لقب بگ به جای واژه عربی امیر به‌کار می‌رفت. مقامِ «بیگی» سال‌ها پیش از روزگار چنگیزخان، میان مغولان رواج داشته و گویا به‌معنی سرور روحانیان بوده است. در امپراتوری عثمانی بگ/بی به رؤسای قبایل، مأموران بلندپایه کشوری و لشکری، فرزندان دولتمردان برجسته و همچنین به کسانی که در خدمت شاهزادگان بودند، داده می‌شد. در دورۀ صفویه در ایران، لقب بگ اهمیت پیشین خود را از دست داد و عنوان تشریفاتی قزلباشان (سرخ‌کلاهان) بوده است. در ماوراءالنهر نیز به روزگار استیلای ازبکان، این لقب در پایان نام حکام محلی می‌آمده است. در تشکیلات نظامی ایران دورۀ قاجاریه، برخی از افسران منسوب به خاندان‌های بزرگ لقب بیگ زاده را داشتند. پس از پیروزی جنبش ترکان جوان در ۱۳۲۶ق، در ارتش عثمانی افسرانی را که درجۀ سرهنگ دومی داشتند بیگ می‌خواندند. پس از تشکیل دولت جمهوری در ترکیه، تمامی لقب‌ها، از آن جمله لقب بگ، در این کشور منسوخ شد. با این همه، امروز در محاوره و مکاتبه عنوان بی برای مردان و بایان برای خانم‌ها به‌کار می‌رود. هنوز لقب بای یا بی در برخی از کشورهای شمال افریقا رواج دارد. واژه بگ، از طریق عثمانیان، به زبان مردم بالکان راه یافته است. همچنین تحت تأثیر ترک‌ها، رؤسای قبایل کرد چندین قرن است که این لقب را به‌کار می‌برند.