تاریخ یعقوبی
تاریخ یعقوبی
کتابی در تاریخ عمومی به عربی، نوشتۀ احمد بن اسحاق یعقوبی ( ـ۲۹۲ق). این کتاب خلاصه‌ای از آغاز تاریخ جهان تا اواسط قرن ۳ق است. بخش نخست کتاب، که دربارۀ تاریخ پیش از اسلام است، مقدمه‌ای داشته که در دست نیست. در این بخش که از میانۀ داستان آفرینش آغاز شده، سرگذشت پیامبران از آدم (ع) تا عیسی (ع) و پس از آن تاریخچه‌ای از پادشاهان و ملل و ممالک جهان آمده است. جلد دوم، به تاریخ اسلام، از آغاز زندگی پیامبر (ص) تا حوادث سال ۲۵۹ق اختصاص دارد. روش وی برخلاف مورخانی چون طبری، مبتنی بر بررسی و نقد اخبار و روایات است. برخی مطالب این کتاب، ازجمله شرح حال امامان معصوم (ع)، تا امام علی‌النقی (ع)، نشان از تشیع مؤلف دارد. یعقوبی در تاریخ‌نگاری شیوه‌ای معتدل داشته و اطلاعاتی که داده، عموماً دقیق و گاه منحصربه‌فرد است. وی در فصل «ملوک فارس» به فرهنگ اساطیری و تاریخ ایران باستان پرداخته و دربارۀ نظام کشورداری و سلسله مراتب دولتی ساسانیان، اطلاعات ارزشمندی به‌دست می‌دهد. تاریخ یعقوبی، نخست به کوشش هوتسما (لیدن، ۱۸۸۲) در دو جلد انتشار یافت. محمدابراهیم آیتی نیز آن را به فارسی ترجمه کرده است (تهران، ۱۳۴۱ش).