ترکمنی

تُرکَمنی

از زبان‌های آلتایی در شاخۀ جنوب غربیِ ترکیک رایج در آسیای میانه در میان قوم ترکمن. ترکمن‌ها بازماندۀ ترکمانان غُز (اُغز) هستند که در قرون نخستین اسلامی در سواحل شرقی دریای خزر و نواحی اطراف آن استقرار یافتند. امروزه سخنگویان ترکمنی در جمهوری ترکمنستان، ترکمن صحرای ایران (شمال استان گلستان)، شمال استان خراسان، و بخشی در شمال افغانستان زندگی می‌کنند. گروه‌های بزرگ دیگری از ترکمن‌ها که به ترکمنی سخن می‌گویند در جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان و قزاقستان و نیز آستراخان و استاوروپول در روسیه، و استان تسن‌‌هان چین سکونت دارند. زبان ترکمنی شعبه‌ای از ترکی اُغُزی است و دو گروه اصلی دارد: گروه گویش‌های قبایل بزرگ و گروه گویش‌های قبایل کوچک. زبان ادبی جدید ترکمن، ترکیبی از گویش‌های اصلی است. اوایل سال ۲۰۰۰، خط ترکمنستان، که سیریلی بود، تغییر کرد و به‌طور رسمی خط لاتین برای ترکمنی اعلام شد. از نمایندگان مهم ادبیات قومی ترکمن می‌توان از شاعرانی همچون نورمحمد عندلیب، دولت‌محمد آزادی، و مختوم قلی فراغی (فرزند دولت محمد و شاعر ملی ترکمن‌ها) نام برد.