جوزجان

جوزْجان

جوزجان
نام فارسی	جوزجان
نام های دیگر	جوزجانان- گوزگان
کشور	افغانستان
موقعیت	شمال افغانستان، واقع در غرب استان بلخ
مرکز	شبرغان
شهرهای مهم	سرپل، سنگ چارک، میمنه و اندخوی
مساحت(کیلومتر مربع)	۱۱۷۹۲

(یا: جوزجانان، در متون کهن فارسی: گوزگان) استانی در شمال افغانستان، واقع در غرب استان بلخ، به مساحت ۱۱,۷۹۲ کیلومتر مربع. کرسی آن شهر شبرغان (شبورقان)، و شهرهای مهم آن سرپل، سنگ چارک، میمنه و اندخوی است. ازبکان بزرگ‌ترین گروه قومی استان جوزجان را تشکیل می‌دهند و در کنار آنان اقوام ترکمن، هزاره، تاجیک و پشتون سکونت دارند. جوزجان پلی میان بلخ و مروالرود بود و از این طریق ایران را به نواحی شمال شرقی آن مرتبط می‌کرد. جوزجان در ۳۳ق/۶۵۴م به‌دست اقرع بن حابس تمیمی، سرکردۀ بخشی از سپاهیان احنف بن قیس، تصرّف شد. به نوشتۀ نخستین جغرافیادانان عرب، کرسی جوزجان شهر یهودیه بود. یحیی بن زید در ۱۲۵ق/۷۴۳م از خراسان به جوزجان گریخت و در جنگ با قوای نصر بن سیار کشته شد. جوزجان در دورۀ سامانیان قلمرو آل فریغون بود. اینان از حدود ۲۷۹ق/۸۹۲م بر این ناحیه حکومت داشتند و با غزنویان پیوندهای خانوادگی برقرار کرده بودند. پس از مرگ ابونصر احمد بن ابوالحارث، آخرین حاکم فریغونی در ۴۰۱ق/۱۰۱۱م، جوزجان به قلمرو دولت غزنویان پیوست.