پارت، سرزمین
پارت، سرزمین
ناحیه‌ای در فلات ایران و مسکن قوم پارت. تعیین مرزهای دقیق سرزمین پارت، که برای نخستین‌بار در سنگ‌نبشته‌های داریوش در بیستون و نقش‌رجب به‌صورت پَرثَوَه به آن برمی‌خوریم، به‌سبب متغیربودن این مرزها در دوره‌های گوناگون، دشوار است. در نبشتۀ داریوش به شورشی اشاره می‌شود که پارتی‌ها و مردم هیرکانی (گرگان) برپا کرده‌اند. بنابراین، باید پارت همسایۀ جنوبی هیرکانی بوده باشد. هرودت می‌نویسد پارتی‌ها با خوارزمی‌ها و سغدی‌ها و هراتی‌ها ساتراپی تشکیل می‌دادند و در سپاه خشایارشا همراه خوارزمی‌ها، سغدی‌ها، قندهاری‌ها و دادیک‌ها در حرکت بودند. در نوشتۀ آریان هم در سپاه داریوش سوم هیرکانی‌ها، پارتی‌ها و تپوری‌ها (طبریان) همراه یکدیگر حرکت می‌کردند و در زمان اسکندر پارت و هیرکانی یک ساتراپ تشکیل می‌دهند. به گزارش پولیبیوس، پایتخت سرزمین پارت شهر هِکاتومپیلوس (صددروازه) بود که از آن راه‌هایی به هرسوی جهان می‌رفت. با توجه به این گزارش‌ها و با توجه به مجموع دریافت‌ها، می‌توان قاطعانه گفت که سرزمین پارت تقریباً بخش میانی و غربی خراسان بزرگ را تشکیل می‌داده است که مرزهای شرقی آن در حدود خبوشان و (حدود قوچان امروز) توس و مرو قرار داشته است و اشکانیان فرمانروایی خود را در این سرزمین، که بیشترین و غنی‌ترین‌بار فرهنگ ایران باستان را بر دوش دارد، بنیاد نهاده‌اند. به‌این‌ترتیب، اگر اشکانیان را خراسانیان نیز بنامیم خطای چندانی نکرده‌ایم.