قطعه (ادبیات)
قطعه (ادبیات)
قالبی در شعر سنّتی فارسی که در آن ضمن برابری مصرع‌ها، فقط مصرع‌های زوج هم‌قافیه‌اند. موضوعات قطعه را طنز و هزل و مسائل اجتماعی و اندرز و حکمت تشکیل می‌دهد و همۀ بیت‌های آن موضوعی واحد دارد. زبان شاعر در قطعه غالباً ساده است؛ زیرا گوینده می‌خواهد حرف خود را به مخاطب منتقل کند که این مخاطب بیشتر عامۀ مردم یا دست‌کم اهل فکرند. همچنین دو بیت شعر را هم که مصرع‌های اول و دوم و چهارم آن هم‌قافیه است اما نه وزن دوبیتی دارد و نه وزن رباعی قطعه گویند. از مشهورترین قطعه‌سرایان شعر فارسی ابن‌یمین است و از مشهورترین قطعه‌های اوست: «طالع من ببین که از پی آب ـ گر روم سوی بحر برّ گردد...» همچنین در میان شاعران معاصر ملک‌الشعرای بهار، پروین اعتصامی و ایرج میرزا قطعات مشهوری سروده‌اند. قطعه‌های شاعران در دیوان آنان در بخشی مستقل به‌نام «مقطعات» یا «قطعات» گنجانده می‌شود.