قادریه

قادریّه

از سلسله‌های چهارده‌گانۀ منشعب از سلسلۀ معروفیه. این فرقه، نسب طریقتی (← طریقت) خود را به محیی‌الدین عبدالقادر گیلانی (جیلانی)، عارفِ بزرگ قرن ۶ق می‌رسانند. او را شیخ ‌مشوق نیز خوانده‌اند. زنجیرۀ مشایخ این سلسله چنین است: ۱) عبدالقادر گیلانی؛ ۲) ابوسعید مخزومی؛ ۳) ابوالحسن قرسی هکّاری؛ ۴) ابوالفرج طرسوسی؛ ۵) ابوالفضل تمیمی؛ ۶) ابوبکر شبلی؛ ۷) جنید بغدادی؛ ۸) سرّی سقطی؛ ۹) معروف کرخی. در میان سلسله‌های معروفیه، کرسی‌نامۀ این سلسله از دو جهت شایستۀ بررسی است. چه، کوتاهی و ترتیب خاصّ مشایخ در این زنجیره، نخست نشان از قدمتِ این سلسله دارد، همچنین، زنجیره‌ای دیگر از مشایخ متصّل به معروف را نشان می‌دهد که تنها تا شیخ ششم این فرقه، یعنی شبلی، با دیگر سلسله‌ها همانند است. احمد غزالی، که در کرسی‌نامۀ اغلب طرق معروفیه و جز آن به‌چشم می‌آید، نیز در این سلسله دیده نمی‌شود. پس از عبدالقادر شماری از معاریف نیز در طریقت او واقع شدند. ازمیانِ آنان محّمد أوانی، مشهور به ابن ‌قائد، به مناسبتِ یادکرد او در فصوص‌الحکم، شهرتی بسزا یافت. شیخ‌الشیوخ طریقت سهروردیه، شهاب‌الدین سهروردی نیز درشمار خلفای اوست. گذشته از این سلسلۀ انشعابی، طریقت خاصّ قادریّه، بیشتر در مناطقِ تحت تسلّط اهل سنّت همچون هند و عراق و شمال افریقا، حضور دارد. این سلسله در منطقۀ غربی ایران، به‌ویژه کردستان، نیز فعالیتی دارد. یکی از انشعاباتِ شیعیِ این سلسله، که فرقۀ علویّۀ قادریّه خوانده می‌شود، کرسی‌نامۀ متّصلی تا مشایخ نخست را همچنان حفظ کرده است.