شیخ شامل (داغستان ۱۲۱۲ـ مدینه ۱۲۸۷ق)
شیخ شامل (داغستان ۱۲۱۲ـ مدینه ۱۲۸۷ق)
شیخ نَقْشْبَندیّه و پیشوای جنبش اسلامی در قفقاز. تحصیلات دینی خود را در داغستان فراگرفت و به تأثیر از مواعظ قاضی محمد، از مشایخ نقشبندّی، و همراه او در جهاد با اشغالگران روس، به بسیج، سازماندهی و فرماندهی مردم داغستان پرداخت. مقام امامت و پیشوایی نیروهای مسلمان داغستان در وضع بسیار سخت سیاسی و اجتماعی به او رسید. با درایت و اقتدار مقابل نیروهای روس قرار گرفت و با روش جنگ چریکی شکست‌های سختی بر آنان وارد کرد و در منطقۀ داغستان حکومت دینی نیرومندی به‌وجود آورد. پس از شکست روسیه در جنگ کریمه (۱۸۵۴ـ ۱۸۵۶)، نهضت اسلامی شامل با مشکلات جدیدی مواجه شد که از آن جمله باید به انتخاب فرماندهی لایق برای سپاه روس، جلوگیری روس‌ها از رسیدن سلاح به نیروهای شامل و ممانعت مردم خسته به جنگ با توزیع پول‌های هنگفت بین آن‌ها اشاره کرد. با وجود این، او آمادۀ مقاومت شد و با نشر اعلامیه‌ای اعلام جهاد کرد. از آن پس سقوط مناطق مختلف داغستان، حوزۀ فعالیتش را محدود کرد و سرانجام در قلعۀ گونیب با سپاه عظیم روس‌ها درگیر شد و با دو فرزندش به اسارت نیروهای روسی درآمد. روس‌ها او را با احترام تمام به کالوگا در ۱۶۰کیلومتری جنوب مسکو انتقال و در عمارت مناسبی جای دادند. شامل پس از دَه سال اجازه یافت به سفر حج رود و در همین سفر درگذشت.