مهتدی عباسی
مُهتَدی عباسی (۲۲۲ـ۲۵۶ق)
(شهرت اَبواسحاق محمّد، ملقب به اَلْمُهْتَدی بالله) چهاردهمین خلیفۀ عباسی (حک: ۲۵۵ـ۲۵۶ق). مهتدی پسر واثق بود و درپی خلع مُعْتَزّ، به خلافت رسید و کوشید تا فساد حاکم بر دارالحکومۀ بغداد را اصلاح کند اما در این کار ناکام ماند. وی رفتاری نیک و روشی پسندیده در حکومت داشت و خود به دادرسی می‌نشست و به کارها رسیدگی و شکایات را به خط خویش توشیح می‌کرد، لهو و لعب را از بین برد و علما را مقدّم داشت. از این رو، مهتدی را از نظر سیره به عُمَر بن عَبْدُالْعزیز، خوش‌نام‌ترین خلیفۀ اموی، تشبیه کرده‌اند. مهتدی از ترکان بیم داشت و درصدد بود ایرانیان را به‌‌جای آنان بگمارد، اما چون ترکان آگاه شدند، بر او شوریدند. او هم جان و مال ترکان و غارت اموال آن‌ها را مباح اعلام کرد و مردم را برضد آنان بسیج کرد، اما ترکان بر او غلبه کردند و مردم از گردش پراکنده شدند. ترکان از او خواستند خود را از خلافت خلع کند، اما مهتدی امتناع کرد. و سرانجام به‌طرز فجیع به‌دست ترکان کشته شد. از حوادث مهم دوران خلافت مهتدی باید به آغاز قیام زنگیان به رهبری علی بن محمد صاحب الزّنج اشاره کرد که در شوّال ۲۵۵ق روی داد.