نیما یوشیج

نیما یوشیج;
زادروز	یوش نور ۱۲۷۶ش;
درگذشت	تهران ۱۳۳۸ش
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	شاعر
آثار	منظومه قصه رنگ پریده (تهران، ۱۲۹۹)؛ منظومه افسانه (۱۳۰۱)
گروه مقاله	ادبیات فارسی
خویشاوندان سرشناس	اعظام السلطنه (پدر)، طوبی مفتاح (مادر)، عالیه جهانگیر (همسر)، شراگیم (پسر)

نیما یوشیج (یوشِ نور ۱۲۷۶ـ تهران ۱۳۳۸ش)

(نامِ اصلی: علی اسفندیاری). شاعر ایرانی. از خاندان اسفندیاریِ نور و پسر اعظام‌السلطنه و طوبی مفتاح بود و بعدها در دورۀ جوانی نام نیما یوشیج (اهل یوش) را برای خود برگزید. آموزش‌های مقدماتی را همراه برادرش، رضا، که او نیز بعدها نام دیگری (لادبُن) را برای خود برگزید، در یوش گذراند. برای آموزش‌های بعدی، این دو به مدرسۀ سن‌لوئی تهران فرستاده شدند. معلم ادبیات فارسی این مدرسۀ فرانسوی نظام‌وفای شاعر بود. پژمان بختیاری همشاگردیِ نیما بود. سپس در ادارۀ مالیه و سپس در وزارت معارف به‌کار مشغول شد. دو تجربۀ ناکام عاشقانه را از سر گذراند و سرانجام با خواهرزادۀ جهانگیرخان صوراسرافیل، عالیۀ جهانگیر، ازدواج کرد. همراه وی به تدریس در مدرسه‌های بارفروش (در آینده: بابل) لاهیجان، رشت و آستارا پرداخت. حاصل این ازدواج پسری به نام شراگیم بود. نیما در ابتدا به شیوۀ سنتی شعر می‌گفت. اما پس از آشنایی با ادبیات فرانسوی کوشید تا شعر فارسی را به تجددی گسترده مربوط کند. از این رو پس از منظومۀ قصۀ رنگ‌پریده (تهران، ۱۲۹۹) به منظومۀ افسانه (در روزنامۀ قرن بیستم، ۱۳۰۱) رسید و به‌لحاظ طبیعت‌گرایی، تصویرپردازی و زبان گفت‌وگو فصلی جدید را در شعر فارسی گشود. با این همه، او قید تساوی مصراع‌ها را اندکی دیرتر در اواخر دهۀ ۱۳۱۰ با قطعه‌های کوتاهش در مجلّۀ موسیقی برداشت و به شیوه‌ای رسید که اغلب به نام خود او از آن یاد می‌شود: شعرِ نیمایی. وی در این شیوه به منظومه‌سرایی هم پرداخت. پس از شهریور ۱۳۲۰ش بر تعداد شاعران جوانی که به سبکِ نیما شعر می‌گفتند، افزوده شد. شاعرانی مانند فریدون تولّلی و نادر نادرپور بیشتر به نیمایِ افسانه توجه داشتند و گویندگانی مانند مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو و سیاوش کسرایی شعرهای نیما را در دورۀ دومِ شعرگویی‌اش پیش چشم داشتند. نیما شاعری گوشه‌گیر بود، اما نامه‌ها و یادداشت‌های زیادی در زمینۀ مسائل نظری شعر جدید از وی برجای مانده است. او بی‌تردید، تأثیرگذارترین شاعر ایران در قرن ۲۰ است. طبیعت، انسان و اجتماع ازجملۀ مهم‌ترین دغدغه‌ها و بن‌مایه‌های شعری او محسوب می‌شود. مجموعۀ شعرها و نثرهای او، در چند مجلد، به‌کوشش سیروس طاهباز گردآوری شده است. نیما یوشیج به بیماری ذات‌الریه درگذشت و در ابن بابویه به‌خاک سپرده شد. اما باقی‌ماندۀ کالبدش در شهریور ۱۳۷۲ش به یوش برگردانده شد و در حیاط خانۀ پدری‌اش به‌خاک پیوست.