کتاب
کتاب
مجموعه‌ای از الواح (چوبی یا عاجی و امثال آن) یا اوراق کاغذ یا پوست یا امثال آن که بر روی آن‌ها مطالبی نوشته یا چاپ و بین دو برگ (اصطلاحاً جلد) به‌هم چسبیده و صحافی شده باشند و اوراق آن بیش از ۴۸ صفحه باشد. مجموعۀ کمتر از ۴۸ صفحه را جزوه یا رساله می‌نامند. تفاوت کتاب یا نشریه ادواری در این است که کتاب واحد تمامی است، درصورتی که نشریه، با عنوان مشخص و در فاصله زمانی منظم یا نامنظم برای مدت نامحدودی منتشر می‌شود و هر شماره حاوی تعدادی مقاله است. کتاب در مقایسه با کتابت عمر کمتری دارد. پیش از اختراع کتاب بشر بر روی الواح گلین می‌نوشت و مجموعۀ آن‌ها را در مکانی نگهداری می‌کرد، مانند کتابخانه آشور بانی‌پال یا بایگانی سلطنتی تخت‌جمشید، یا آن‌که بر روی پاپیروس می‌نوشت و آن صفحات را به دنبال هم می‌چسباند و آن را از عرضِ صفحه لوله می‌کرد که «طومار» نامیده می‌شد. بازیابی اطلاعات در طومار کاری مشکل و وقت‌گیر بود. در کتابخانۀ اسکندریه (قرن ۳پ‌م) مجموعه‌ای از طومارها نگهداری می‌شد. در قرن ۲م کُدِکْس ساخته شد که همان شکل امروزی کتاب است. صفحات پاپیروس یا پوست را تا می‌زدند و کنار هم قرار می‌دادند و آن‌ها را با نخ به‌هم می‌دوختند. این روش رفته‌رفته تکامل یافت و کاغذ جانشین پاپیروس و پوست شد و دوختن عطف کتاب و جلدکردن آن صفحات (← صحافی_و_تجلید_سنتی) مرسوم شد و در قرون وسطا توسعۀ عظیمی پیدا کرد. با اختراع صنعت چاپ امکان تکثیر و تولید کتاب در نسخه‌های زیاد فراهم آمد. در آغاز، اندازۀ کتاب‌های چاپی به نسبت تاهایی که کاغذ می‌خورد تعیین می‌شد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از یک‌تایی (نیم‌برگی) یا فولیو، چهارتایی یا کوارتو، هشت‌تایی یا اوکتاوو، و دوازده‌تایی یا دوئودسیمو. پس از رواج کاغذسازی ماشینی، اندازه‌های کاغذ و کتاب استاندارد شد. با اختراع صنعت چاپ و امکان تولید کتاب در شمارگان زیاد، کتابخانه‌ها و حرفه کتاب‌فروشی و نشر رونق بسیار یافت. در نیمۀ دوم قرن ۲۰ ـ با اختراع و به‌کارگیری فنّاوری نوین اطلاعات و ارتباط ـ نوع جدیدی از کتاب عرضه شد که در آن مطالب به‌صورت رقومی (دیجیتالی) در حافظه رایانه و یا دیسک فشرده و امثال آن ذخیره و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای مخصوص بازیابی می‌شود و به کتاب الکترونیکی شهرت دارد. تحول دیگر در کتاب ضبط مطالب آن بر روی نوارهای مغناطیسی یا دیسک فشرده است که به کتاب گویا یا کتاب شنیداری شهرت دارد.