پاناما
پاناما (Panama)
| پاناما | |
|---|---|
| نام فارسی | پاناما |
| نام لاتین | Panama |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | ۳,۴۰۵,۸۱۳ نفر |
| موقعیت | میان امریکای مرکزی و امریکای جنوبی |
| پایتخت | پاناما |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۴۵.۱ |
| شهرهای اصلی | پاناما، کولون، لاچورا، دوایت و سانتیاگو |
| زبان | اسپانیایی |
| دین | مسیحیت |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۷۵,۵۱۷ |
موقعیت. کشور استراتژیک پاناما برزخی است همانند حرف S خوابیده که امریکای مرکزی، در غرب، و امریکای جنوبی، در شرق، را به‌هم متصل می‌کند و کانال پاناما که در میان آن جا دارد اقیانوس اطلس را به اقیانوس آرام مرتبط می‌سازد. مساحت این کشور ۷۵,۵۱۷ کیلومتر مربع است و پایتخت آن شهر پاناما است.
سیمای طبیعی. کانال پاناما که در باریک‌ترین بخش این کشور حفر شده، سرزمین مزبور را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند. بخش غربی آن که به امریکای مرکزی منتهی می‌شود، از رشته‌کوه‌های تاباسارا[۱] تشکیل شده و آتشفشان بارو[۲] با ارتفاع ۳,۴۷۵ متر (مرتفع‌ترین نقطۀ پاناما) در همین بخش جا دارد. ناحیۀ شرقی کانال نیز از دو رشته‌کوه موازی تشکیل شده و از دشت‌ها و درّه‌های متعددی پدید آمده است. همۀ رودخانه‌های این کشور از کوه‌های مزبور سرچشمه می‌گیرند و در شمال به دریای کارائیب و در جنوب به اقیانوس آرام می‌ریزند. چاگرس[۳]، چِپو[۴]، و توئیرا[۵] ازجمله این رودهاست و گاتون[۶] تنها دریاچۀ مهم این کشور است. خلیج پاناما که در ساحل جنوبی و در شرق شبه‌جزیرۀ آسوئرو[۷] قرار دارد، جزایری چند ازجمله جزیره‌های پرل[۸] و رِی[۹] را در خود جا داده و جزیره‌های کوئیبا (کوئیوا)[۱۰] و سِواکو[۱۱] نیز در آب‌های غربی شبه‌جزیرۀ آسوئرو قرار دارند. کرانه‌های شمالی پاناما از بریدگی‌ها و فرورفتگی‌های چندی تشکیل شده که خلیج‌های ماسکیتو[۱۲] و سان بلاس[۱۳] از آن جمله‌اند. شهر پاناما در ساحل اقیانوس آرام قرار دارد و کولون، لاچورا، دوایت و سانتیاگو شهرهای مهم آن به‌شمار می‌رود. اقلیم پاناما در سراسر سال گرم و مرطوب است و بیشتر اراضی آن، به‌ویژه دامنۀ کوه‌ها، پوشیده از جنگل‌های انبوه است و از طبیعتی زیبا و حیات وحش قابل‌توجهی بهره‌مند است.
اقتصاد. عمده‌ترین محصولات کشاورزی صادراتی پاناما موز و قهوه و شکر است. حبوبات، ذرت، و مرکبات از دیگر تولیدات مهم کشاورزی آن محسوب می‌شوند. پاناما از نظر مواد غذایی خودکفاست و ماهی و میگو از مهم‌ترین صادرات آن به‌شمار می‌آیند. تأسیسات صنعتی پاناما عمدتاً پیرامون پایتخت متمرکز‌ند و تولید مصالح ساختمانی و نفت ازجمله فعالیت‌های صنعتی آن به‌شمار می‌روند. فعالیت‌های اقتصادی پاناما بر خدمات متمرکز است و در حدود ۴۹ درصد از نیروی کار این کشور در این بخش به‌کار مشغول‌اند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر کشور پاناما جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور و معاون او و نیز ۷۲ عضو مجلس این کشور هر پنج سال یک‌بار انتخاب می‌شوند.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور پاناما حدود ۳,۴۰۵,۸۱۳ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۴۵.۱ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. ۶۲ درصد از جمعیت این کشور را مستیسوها[۱۴]، تشکیل داده‌اند و ۸۴ درصدشان از کلیسای کاتولیک رومی پیروی می‌کنند و زبان رسمی آنان اسپانیایی است. پاناما، مهد تمدن چیبچا[۱۵]، از کهن‌ترین تمدن‌های قارۀ امریکا است. اسپانیایی‌ها در ۱۵۰۱ به پاناما وارد شدند و در ۱۷۱۷ آن را ضمیمۀ نایب‌السلطنۀ پرو کردند. پس از جدایی کشور کلمبیا از اسپانیا، پاناما به کلمبیا پیوست و در ۱۸۳۱ به خودمختاری داخلی نایل آمد و به یکی از ایالت‌های فدراسیون کلمبیا مبدل شد. حمایت امریکا از انقلابیون پاناما به جدایی کشور مزبور از کلمبیا منجر شد و پاناما در ۳ نوامبر ۱۹۰۳ به استقلال رسید؛ پس از آن امریکا احداث کانال پاناما را آغاز کرد و طی قراردادی با دولت نوبنیاد پاناما، نواری به عرض ۱۰ کیلومتر در دو طرف کانال مزبور را تصرف کرد. عملیات ساختمانی کانال پاناما در اوت ۱۹۱۴ به‌پایان رسید و سلطه‌جویی کشور امریکا بر پاناما رو به شدت نهاد و مشاجرات و زد و خوردها و کودتاهای چندی را به‌همراه آورد و سرانجام در ۱۹۹۱ مسئولیت ادارۀ کانال به دولت پاناما واگذار شد و در مقابل، امریکا حق استفاده از پایگاه هوایی هُوارد و حضور نظامی خود را در منطقۀ مزبور دریافت کرد. کانال مزبور در ۱۹۹۹ کلاً به دولت پاناما واگذار شد، و حضور نظامی امریکا در منطقۀ کانال و نیز در پایگاه هوایی هوارد هم‌چنان محفوظ ماند.