ارگ بم
اَرگِ بَم
| اَرگِ بَم | |
|---|---|
| نام فارسی | اَرگِ بَم |
| کشور | ایران |
| موقعیت | شمال شرقی بم |
| کاربری | ارگ |
| مشخصات معماری | بنای خشت و گلی متشکل از چهار یا پنج طبقه، بارویی عظیم با چند دروازه، 131 برج دیده‌بانی با قراولخانه‌های مخصوص و خندقی بسیار بزرگ |
| زمان ساخت | اواخر دورۀ اشکانی |
در شمال شرقی بم از اواخر دورۀ اشکانی. بزرگ‌ترین مجموعه بنای خشت و گلی جهان با بیست هکتار مساحت است که برفراز تپه‌ای به ارتفاع ۲۰۰ متر قرار دارد. شهر ـ قلعه‌ای مسکونی با اهمیت نظامی بوده است و از چهار یا پنج طبقه، بارویی عظیم با چند دروازه، ۱۳۱ برج دیده‌بانی با قراولخانه‌های مخصوص و خندقی بسیار بزرگ تشکیل می‌شده است. خانه‌های مردم و بازار قلعه در قسمت‌های پایین و ارگ و محل اقامت حاکم در قسمت بالا بود. خانه‌های مردم معمولی تودرتو بود و خانه‌های اعیان و اشراف، دیوار، حمام و بعضاً دو طبقه داشت. همچنین یک میدان توپخانه با ساختمان‌های دو طبقه در دور تا دور آن در ارگ بم بود. چند خشت و سه سکه از دورۀ اشکانی، بقایای آتشکده‌ای از دورۀ ساسانی، و بقایای یک بازار، حمام عمومی، زورخانه، اصطبل، سربازخانه، قراول‌خانه، زندان، دو مسجد جامع، مسجد حضرت محمد (ص)، و یک حسینیه از دورۀ اسلامی در آن دیده می‌شود. ارگ بم آسیابی داشت که با باد شمال کار می‌کرد و آب آن از چاه‌هایی داخلی تأمین می‌شد. دیوان خانه عمارت چهارفصل نام داشت و برج دیده‌بانی بسیار بلند آن با محل جاسازی توپ که به اطراف مسلط بود، کلاه فرنگی نامیده می‌شد. ارگ بم در قرن ۱۰ق، از پنج شهر مهم کرمان و مرکز معروف تولید پارچه ابریشمی بود. همچنین محل حبس و پناهگاه شاهان بود. ازجملۀ آنان محمد مظفری بود که به دست پسرش در آن‌جا زندانی شده بود. در ۱۲۵۳ق با پناه‌گرفتن آقاخان محلاتی رئیس فرقۀ اسماعیلیه و حاکم شورشی کرمان در ارگ و در گرفتن جنگی یک‌ساله بین او و قوای دولتی، ارگ به‌تدریج تخلیه شد و مردم با سکونت در قریه‌های اطراف، شهر بم را احداث کردند. در اواخر دورۀ قاجار چند گروه سرباز و یک توپچی از ارگ محافظت می‌کردند. از چند دهۀ پیش به یک مکان دیدنی تبدیل شده است. در ۱۳۸۲ش در زلزله‌ای بسیار شدید، آسیب فراوان دید. در گذشته آن را به بهمن پسر اسفندیار کیانی نسبت می‌دادند و به قلعه بهمن مشهور بود.